Çocuklarda Ateş ( Ateş tanımı ) Nedir ve Çeşitleri Nelerdir?
Son yüz senedir yüksek ateş şikayetinin tedavisinde önemli gelişmeler yaşandı. Ailelerin çocuk polikliniklerine başvurmasının en yaygın nedeni olan yüksek ateş, birçok insan için bir fobidir. Toplum genelinde yüksek ateşin çocuklarda kalıcı beyin hasarına hatta ölüme neden olabileceğine dair kanıksanmış bir inanç vardır. Bu inanç kaygıları beslemekle kalmayıp aynı zamanda ailelerin birçok yanlış uygulamada bulunmasına neden oluyor. Hem aileyi hem de doktoru etkisi altına alan bu kaygılara karşı, yüksek ateşin bir hastalık değil sadece bir semptom olduğunu unutmamak gerekir. Ateşi yükselen çocuklarda esas olan, bu ateşe yol açan hastalığın tanınması ve tedavi edilmesidir. Adana’da hastalarına hizmet veren Uzman Çocuk Doktoru Songül Uzgelir ateşli hastalıklar hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.
Çocuklarda Yüksek Ateş
Vücut sıcaklığının normal kabul edilen düzeyin üstüne çıkması yüksek ateş olarak tanımlanır. Normal vücut sıcaklığı gün içindeki zaman dilimine, bebeğin cinsiyetine, metabolik hızına ve dış ortam sıcaklığına göre farklılık göstermektedir. Çocukların vücut sıcaklığı yetişkinlerle kıyaslandığında daha yüksek düzeyde olabilir. Ergenlik döneminden itibaren çocukların vücut sıcaklığı yetişkin bireylerle benzerlik gösterir. Bilimsel literatür, çocuklarda makattan yapılan ölçümlerde 38 derece ve üzeri değerleri yüksek ateş olarak tanımlar.
Tanı ve tedavinin doğru şekilde gerçekleştirilebilmesi için ateşin doğru şekilde ölçülmesi ve doğru bir değerlendirilmenin yapılması gerekir. Dijital cihazlarla veya kızıl ötesi emisyon prensibine dayanan termometrelerle yapılan ölçümler daha sağlıklı sonuçlar verir. Günümüzde kaza ve zehirlenme tehlikesinden dolayı civalı cam termometrelerin kullanılması tavsiye edilmez.
Koltuk altından ölçüm yapıldığında ilk olarak bölgenin terli olmadığından emin olunmalıdır. Ölçüm biçimi çocuğun yaşına göre farklılık gösterebilir. Vücut sıcaklığının kontrolü, beynin hipotalamus bölgesinde bulunan ısı ayarlayıcı merkez tarafından yürütülür. Yüksek ateşe neden olan etkenler kimi zaman vücut içinden kimi zaman da vücut dışından olabilmektedir.
Çocuğun vücut sıcaklığının yüksek olması, onun tedaviye uyum sağlamasını zorlaştırmaktadır. Aynı zamanda sıvı kaybeden çocukta huzursuz bir ruh hali gözlenir. Tüm bu etkenler metabolizmanın hızını ve dokulardaki oksijen gereksinimini arttırır. Bu da kalbe binen iş yükünün artmasına neden olur.
Çocuklarda yüksek ateş şikayetinin en yaygın nedenlerinden biri de ishal ve nezle benzeri viral enfeksiyonlardır. İkincil bir hastalığa neden olmayan bakterilerin yol açtığı sinüzit, farenjit ve kulak iltihabı benzeri enfeksiyonlar da ateşli hastalıklara örnek olarak verilebilir.
Ateşin izlediği seyir, hastalığın tanımlanması için bazı ipuçları barındırır. Örnek vermek gerekirse viral enfeksiyonları takiben, yavaş yükselme eğilimi gösteren ancak bir hafta boyunca devam eden ateş ortaya çıkar. Buna karşın bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanan yüksek ateş daha dirençli bir yapıdadır.
Ateşin yanında ona eşlik eden diğer semptom ve bulgular, doktorların hastalığa dair tanıyı netleştirmesine yardımcı olmaktadır. Çocuk ateşlendiğinde kızarık ve sıcak bir görünüme bürünür. Çocuğun normalden fazla terlediğini gözlemleyebilirsiniz. Normalde olduğundan daha fazla su içmek istemesi de mümkündür. Bazı çocuklar, ateşleri yükseldiğinde bile son derece iyi görünebilirler. Ancak kulak ağrısı, mide ağrısı, cilt döküntüsü ve boğaz ağrısı gibi ek bulguların varlığından yola çıkarak hastalığa dair ipuçları elde edilebilir.
Yüksek ateş şikayetinin yaşandığı dönemde anne ve baba çocuğu rahat ettirmeye özen göstermeli, yeterince sıvı aldığından emin olmalı ve çocuğun gösterdiği bulgu ve belirtileri gözlemlemelidir.
Çocuklarda Ateşli Hastalıklar Nelerdir?
Çocuklarda gözlenen ateşli hastalıkları değerlendirirken genellikle dört ana başlık altında sınıflandırırız. Bunlar:
- Romatizmal Hastalıklar
- Kanserler
- Enfeksiyon Hastalıkları
- Diğer Nedenler (Sıvı kaybı, kullanılan ilaçlar, çevresel sıcaklık)
- Çocuklarda gözlenen ve yüksek ateşe neden olabilen rahatsızlıkları sıralamamız gerekirse:
- Enfeksiyon Hastalıkları
- Soğuk Algınlığı
- Grip
- Zatürre
- Bronşit
- Orta Kulak İltihabı
- Boğaz Enfeksiyonları
- İdrar Yolu Enfeksiyonları
- Menenjit
- Gastroenterit
- Suçiçeği
- Kızamıkçık
- Kızamık
- Kawasaki Hastalığı
- Aşıların yol açtığı reaksiyonlar
