Çocuklarda Yüksek Ateş
Son yüz yılda yüksek ateş şikayetinin tedavisinde gelişmeler yaşanmasına karşın halen daha ailelerin acil servislere ve çocuk polikliniklerine yaptığı başvuruların en yaygın nedeni; çocuklarda yüksek ateş olmaya devam ediyor. Bu durumun temel nedeni ailelerin bu konuda aşırı hassas olması ve toplum genelinde yüksek ateşin kalıcı hasarlara hatta ölüme yol açabileceğine dair inançtır. Bu gibi inanışlar ailelerin kaygı düzeyini arttırıyor ancak bilmek gerekir ki yüksek ateş bir hastalık değil bir çeşit semptomdur. Ateşli bir çocukta önemli olan, yüksek ateşe yol açan hastalığın tanınması ve tedavi edilmesidir. Adana’da hastalarına hizmet veren Çocuk Hastalıkları Uzmanı Doktor Songül Uzgelir çocuklarda yüksek ateş şikayeti hakkında bilinmesi gerekenleri sizler için anlattı.
Yüksek Ateş Nedir?
Yüksek ateş, vücut sıcaklığının normal kabul edilen düzeyin üzerine çıkması olarak tanımlanır. Metabolik hız, ortam sıcaklığı, giysi kalınlığı, cinsiyet ve gün içerisindeki zaman dilimi vücut sıcaklığını etkileyebilmektedir. Çocukların vücut sıcaklığı yetişkinlere kıyasla daha yüksek olabilir. Çocuk, ergenlik dönemine geldiğinde vücut sıcaklığı yetişkinlerin düzeyine ulaşır.
Doğru tanı konulabilmesi ve tedavinin doğru planlanabilmesi için ateşin de doğru ölçülmesi ve değerlendirilmesi gerekir. Ateş ölçümünde kızıl ötesi emisyon yöntemi ile çalışan termometreler veya dijital cihazlar kullanılabilir. Civalı cam termometrelerin kaza ve zehirlenme riski taşımasından dolayı günümüzde doktorlar tarafından çok tercih edilmez. Koltuk altından yapılan ölçümlerde bölgenin kuru olmasına özen gösterilmelidir. İdeal ateş ölçüm şekli çocuğun yaşına göre farklılık gösterebilmektedir. Bunun yanı sıra ölçüm yapılan cihazlarının bakımlarının yapılmış olmasına ve pillerinin yeterli olmasına özen gösterilmelidir.
Çocuklarda özellikle ilk altı ayda en doğru sonuç veren ateş ölçme yöntemi kulaktan ölçümdür. 6. Ay - 5 yaş arasında kulaktan ölçüm ve koltuk altı ölçümü kullanılabilir. Koltuk altı ölçüm ve ağızdan ölçümler makattan ölçümlere göre 0,5-1 derece düşük ölçülür. Kulaktan ölçümler ise makattan ölçüme yakın derecelerdedir. Birçok bilimsel araştırmaya göre makattan yapılan ölçümlerde 38 derece ve üzeri değerler, yüksek ateş olarak sınıflandırılır. Çocuğunuzun ateşi 37,8 derece ve üstündeyse ateş konusunda dikkatli olmanız gerekir.
Vücudumuzun ısısını beynimizde yer alan hipotalamus tarafından kontrol edilir. Yüksek ateş şikayeti yaşayan çocuklarda sıvı kaybı ve huzursuzluk gözlenebilir. Bu yüzden çocuğun tedaviye uyum sağlaması zorlaşır. Bu durum dokuların oksijen gereksinimini ve metabolizma hızını arttırır. Bu da kalbin iş yükünün artmasına yol açar. Çocuklarda gözlenen yüksek ateş şikayetinin en yaygın sebepleri nezle, grip gibi üst solunum yolu enfeksiyonları ve ishal benzeri viral enfeksiyonlar ile bakterilerden kaynaklanan orta kulak iltihabı, sinüzit, idrar yolu enfeksiyonu gibi enfeksiyonlardır. Ateşin izlediği seyir, bize hastalığın tanımlanması konusunda ipuçları verebilir. Örnek vermek gerekirse viral enfeksiyonlar yavaş şekilde yükselir ve bir hafta kadar devam eden yüksek ateş şikayetine yol açar. Buna karşın bakteriyel enfeksiyonlar, daha dirençli ve yüksek ateşe neden olurlar. Ateşe eşlik eden diğer belirtiler ve bulgular, daha net tanı konulmasını sağlar. Çocuğunuzun ateşi yükseldiğinde normalden daha fazla terlediğini gözlemleyebilirsiniz. Su içme isteği artış gösterir. Bazı vakalarda çocuk ateşi yükselmesine karşın iyi görünebilir. Ancak kulak ağrısı, mide ağrısı, döküntü ve boğaz ağrısı gibi ek bulgular da hastalıkla ilgili ipucu vermektedir.
Bu dönemlerde ailelerin dikkat etmesi gereken ve çocuğun rahatlamasını sağlayacak en önemli adım, çocuğun yeterince sıvı almasını sağlamaktır. Bununla birlikte çocuğun durumunu ve gösterdiği belirtileri dikkatle gözlemlemek gerekir. Çocuklarda gözlenen ateşli hastalıklar, dört ana başlıkta sınıflandırılır. Bunlar:
- Enfeksiyon hastalıkları
- Kanserler
- Romatizmal hastalıklar
- İlaçlar, ortam sıcaklığı, susuz kalmak gibi diğer etkenler.
Yüksek Ateş Nasıl Tedavi Edilir?
Ateş yükselmesi vücudun savunma sisteminin bir parçasıdır. Vücudun mikroplarla savaşına katkı sağlar. Ateş çok yüksek olmadığı sürece hasta üzerinde özel bir hasar bırakmaz. Yüksek ateşin tedavisinde çocuğun rahat etmesi amaçlanır.
Yüksek ateş tedavisinde bu semptoma neden olan esas sebebin bilinmesi ve tedaviye doğru zamanda başlanması önelidir. Antibiyotik kullanılmasına ancak doktor muayenesinin ardından karar verilir. Unutmamak gerekir ki antibiyotik ilaçlar ateş düşürücü değildir. Doktor tavsiyesiyle alınan ateş düşürücü ilaçlar ve bazı destek uygulamalar ateşin kontrol altına alınmasını sağlayabilir.
Ateşi Olan Çocuklar İçin İlaç Dışında Destek Tedaviler Nelerdir?
Ateşi olan çocuklar örtünmek veya kalın giyinmek isteyebilir. Ancak bu davranış, çocuğun vücut sıcaklığını arttıracaktır. Aksine çocuğun gevşek giydirilmesi gerekir. Çocuğun aşırı üşüdüğü ve titrediği vakalarda, üzeri ince bir örtü ile örtülebilir.
Yüksek ateş şikayetini meydana getiren mekanizmalar, vücudun iştah merkezinin de etkinliğini azaltır. Ateşli çocuğun ihtiyaç duyduğu kalori artar. Bu yüzden çocuğun beslenmesi desteklenmeli ve sıvı desteği verilmelidir.
Çocuğun içerisinde bulunduğu odanın ısısı 20-22 derece seviyesinde tutulmalıdır. Bu koşullar altında vücut ısısı dengelenebilir ve çocuğun ateşi düşürülebilir.
Ilık su banyosu yaptırmak da alınabilecek önlemler arasındadır. Ilık su ile ıslattığınız bir havluyla, çocuğun boyun, el bilekleri, kasık kıvrımları, karın üzeri gibi bölgelerine pansuman yapılabilir. Kullanacağınız ılık suyun ısısı 29 ila 32 derece olması tercih edilir.
İlaç Tedavisi Nasıldır?
37,5-38 derece arasında ateşi olan ve sağlıklı görünen halsizlik olmayan çocuklarda genellikle ilaç tedavisine başvurulmaz. Ilık bir duş çocuğunuzu rahatlatabilir. Fakat çocuğun ateşi artış ivmesi gösteriyorsa ve çocuk huzursuzsa tedaviye başvurulabilir.
Unutmamak gerekir ki ateş düşürücü ilaçlar enfeksiyonun seyrini etkilemez veya tedavi edilmez. Artan ateş çocuğun vücudundaki metabolik ihtiyaçları arttırır. Bu noktada çocuğa sıvı desteği sağlanması gerekir. Ateş düşürücü ilaçlar ile ateşi kontrol altına almak ateşli havale yaşanmasını engellemek için en önemli adımlardan biridir. Bu ilaçlar ateşi kontrol altına almamızı sağlasa da mutlaka ateşe neden olan sebep tespit edilmeli ve tedavi altına alınmalıdır.
Çocuğunuzun yüksek ateş şikayeti ile ilgili her türlü sorunuz için Adana’da hastalarına hizmet veren Çocuk Hastalıkları Uzmanı Doktor Songül Uzgelir ile iletişime geçebilirsiniz.
