Çocuklarda Bronkopnömoni ( Zatürre)

Yazı İçeriği

Zatürre, akciğerlerdeki hava keseciklerinin iltihaplanarak sıvı ile dolması sonucu gelişen bulaşıcı bir enfeksiyondur. Bu hastalığa virüsler, bakteriler ve nadiren mantarlar neden olabilir. Enfeksiyon, özellikle 2 yaş altındaki çocuklar, bağışıklık sistemi zayıf kişiler ve 65 yaş üstü yaşlılar için daha tehlikeli olabilir.

Zatürrenin yaygın belirtileri arasında:

Şiddetli öksürük
Yüksek ateş
Göğüs ağrısı
Nefes almada güçlük
Yorgunluk ve halsizlik

Bu hastalığa çoğunlukla Streptococcus pneumoniae bakterisi sebep olur, ancak çeşitli diğer bakteriler ve virüsler de bu durumu tetikleyebilir. Doktorlar, hastalığın tanısını koymak için genellikle fiziksel muayene, akciğer röntgeni ve kan testleri gibi çeşitli inceleme yöntemlerine başvururlar.

Tedavi süreci, enfeksiyonun nedenine bağlı olarak değişir ve genellikle antibiyotik kullanımı, yeterli dinlenme ve bol sıvı alımı gibi yaklaşımları içerir. Zatürrenin önlenmesi için aşılar önemli bir rol oynar ve kişisel hijyen kurallarına dikkat edilmesi gerekir. Özellikle risk altındaki kişilerin aşılanması önerilir.

Adana’da hizmet veren çocuk doktoru Uzm. Dr. Songül Uzgelir çocuklarda zatürreyi anlattı.

Zatürre (Pnömoni) Nedir?

Pnömoni, halk arasında zatürre olarak bilinen bir durumdur ve akciğerlerdeki hava keseciklerinin iltihaplı sıvı ile dolması sonucu ortaya çıkar. Bu hastalık, virüsler, bakteriler ve nadiren mantar organizmalarının akciğerlerde enfeksiyona yol açmasıyla ortaya çıkar ve yüksek derecede bulaşıcıdır. Ülkemizde, 0-4 yaş arası çocuklar arasında zatürre, en yaygın ölüm nedenlerinden biridir.

Her yaş grubunda görülebilmekle birlikte, özellikle 2 yaş altındaki çocuklarda, bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde ve 65 yaş üstü yaşlılarda zatürre daha ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu hastalık, kalp hastalıkları veya önceden geçirmiş akciğer rahatsızlıkları olan çocuklarda ve erken doğmuş bebeklerde daha sık görülür.

Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, dünya genelinde her yıl 100 kişiden 1-2'sinin zatürreye yakalandığı belirtilmektedir. Zatürre, genellikle üst solunum yolu enfeksiyonları, nezle ve grip ile karıştırıldığı için, hastalar doktorlara geç başvurabiliyor ve bu da tedavinin gecikmesine neden oluyor.

Kronik hastalıkları bulunan kişiler, küçük çocuklar, hamileler ve yaşlılar, zatürreden korunmak amacıyla zatürre aşısı yaptırmak için doktora başvurmalıdır.

Zatürre Nasıl Bulaşır?

Grip gibi viral solunum yolu enfeksiyonları, zatürre riskini artırabilir ve bu tür enfeksiyonlar kolayca yayılabilir. Bu mikroorganizmalar, genellikle solunum yoluyla bulaşarak hızla yayılırlar. Bu virüsler, hapşırma ve öksürme yoluyla hızla yayılabilir. Ayrıca, ağız, bardak, mendil, çatal ve kaşık gibi nesnelerle temas edip, ardından ellerin ağıza götürülmesi yoluyla da bulaşabilirler.

Hasta kişilerin, özellikle yaşlılar, hamileler ve çocuklar gibi hassas gruplardan uzak tutulması önemlidir. Toplu taşıma araçları ve kalabalık mekanlar da bulaşma riskini artıran etmenlerdir.

Nadiren de olsa, ağız ve mide içeriğinin solunum yollarına kaçması veya bazı kimyasal maddelerin solunması da zatürreye neden olabilir.

Zatürre Neden Olur?

Zatürre, genellikle Streptococcus pneumoniae adlı bakterinin neden olduğu bir enfeksiyondan kaynaklanır ve bu bakterinin toplumsal zatürre vakalarının yaklaşık %50'sinde rol oynadığı bilinir. Bunun yanı sıra, Haemophilus influenzae ve Mycoplasma pneumoniae gibi diğer bakteriler de zatürreye yol açabilir.

Mevsimsel solunum yolu virüsleri, örneğin rhinovirus, coronavirus, influenza ve adenovirus, zatürre gelişimine neden olabilir. Ayrıca, çocuklarda bronşiolite neden olan RSV (respiratuar sinsityal virüs) de bu hastalığı tetikleyebilir.

Mantar kökenli zatürreler nadir vakalardır ve genellikle bağışıklık sistemi zayıflamış bireylerde gelişir.

Zatürrenin Belirtileri Nelerdir?

Soğuk havaların başlamasıyla birlikte zatürre vakalarının sıklığı artış gösterir. Bu hastalığın semptomları sıklıkla diğer üst solunum yolu enfeksiyonlarının belirtileriyle örtüşür. Burun akıntısı, hapşırma ve öksürük gibi belirtiler ortaya çıkmadan önce genellikle bir süre hafif semptomlar görülür.

Zatürre sıklıkla grip ile karıştırılabilir, bu da tedavinin gecikmesine ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Zatürrenin Belirtileri:

Sürekli öksürük
Yüksek ateş
Üşüme ve titreme
Sarı-yeşil renkli balgam
Hızlı nefes alıp verme
Nefes almakta güçlük
Göğüs ağrısı
Baş ağrısı
Yan bölgede ağrı
Yorgunluk ve halsizlik
Karın ağrısı
Kusma

Zatürre Nasıl Teşhis Edilir?

Zatürre ciddi bir hastalık olduğundan, erken teşhis ve tedaviye başlanması büyük önem taşır. Doktorunuz, önce çocuğunuzun şikayetlerini dinleyip sağlık geçmişinizi değerlendirerek fiziksel muayene yapacaktır. Özellikle akciğerlerin detaylı muayenesi, zatürre tanısında kritik rol oynar.

Fizik muayenenin yanı sıra, doktorunuz tanıyı doğrulamak ve tedavi planını belirlemek için akciğer röntgeni, bilgisayarlı tomografi, kan testleri ve balgam kültürü gibi ek testler talep edebilir.

Zatürre Tedavisi

Zatürrenin tedavisinde çocuğun sağlık durumu, yaşı, enfeksiyona yol açan mikroorganizmanın türü, radyolojik ve laboratuvar bulguları, ve kişisel risk faktörleri göz önünde bulundurulur.

Eğer solunum yetmezliği belirtileri mevcutsa, çocuğun tedavisinin hastane ortamında yapılması daha uygun olabilir. Ancak, çocuğun genel sağlık durumu ve klinik bulgular iyiyse, evde tedavi ve düzenli kontrollerle takip edilebilir.

Virüslerin neden olduğu zatürrenin tedavisinde genellikle antibiyotik kullanılmaz. Bu tür durumlarda, doktorunuz çocuğunuz için istirahat ve bol sıvı tüketmenizi önerir ve gerekli görüldüğünde semptomları hafifletici ilaçlar reçete edebilir.

Belirtileriniz ciddi ise veya komplikasyon riski fazlaysa, çocuğunuzun tedavisinin hastane ortamında sürdürülmesi gerekebilir. Bakteriyel zatürrede ise antibiyotik tedavisi uygulanır.

Zatürre Nasıl Geçer?

Zatürre tedavisinde dinlenme kritik bir rol oynar. Hastalık iyileştikten sonra, bir süre boyunca hafif bir yorgunluk hissedebilirsiniz.

Kendi başına antibiyotik kullanmak ve doktor tavsiyesi olmadan ilaç almak, durumu daha da kötüleştirebilir ve riskleri artırabilir. Arkadaş ya da aile tavsiyesi ile ilaç kullanmaktan kaçınılmalıdır. Aşırı ve uygunsuz antibiyotik kullanımı, mikroorganizmaların direnç geliştirmesine yol açarak, etkili bir tedavi sürecini engelleyebilir.

Zatürre Nasıl Önlenir?

Zatürreden korunmanın en etkili yollarından biri aşılardır. Sağlık Bakanlığı, çocukların 2, 4 ve 12 aylıkken zatürre aşısı olmalarını tavsiye etmektedir. Bu aşı takvimi, çocukların bu ciddi hastalığa karşı koruma sağlaması için önerilmektedir. Ayrıca, risk faktörleri taşıyan ve özellikle 65 yaş üstü bireylerin bu konuda doktorlarına danışmaları büyük önem taşır.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

Burnunuza ve ağzınıza dokunduktan sonra, ayrıca yiyeceklerle temastan önce ellerinizi iyice yıkamaya özen gösterin. Öksürme veya hapşırma sonrası kullanılan mendilleri hemen atın ve bu mendilleri kullandıktan sonra çöpe atmayı unutmayın. Ayrıca, mümkünse ellerinizi sabun ve su ile iyice yıkamayı ihmal etmeyin. Bardaklar ve mutfak eşyalarını başkalarıyla paylaşmaktan kaçının. Sigara ve alkol gibi bağışıklık sisteminizi zayıflatan alışkanlıklardan uzak durun.