Yeni Doğan Uyku Düzeni
Yeni doğan bebeğinizi hayata hazırlarken, kendinizi de ayakta tutabilmek için bazı düzenlemeler yapmanız şart. Düzen denince akla ilk gelen şeylerden biri uyku, ve bu yeni anneleri genellikle en çok zorlayan konu oluyor. Anneliğe alışma süreci zaten zorken, bir de uykusuz bir bebekle başa çıkmak gerçekten büyük bir meydan okuma.
Bebeklerde uyku düzeni oluşturmak için neler yapılması gerektiğini Adana’da hizmet veren çocuk doktoru Uzm. Dr. Songül Uzgelir, anlattı.
Bebek Uykusu İle Yetişkin Uykusu Arasındaki Fark Nedir?
Bebeklerin uyku düzeni, yaşlarına bağlı olarak değişiklik gösterir. Zamanla, uyku süreleri kısalır. Yenidoğanlar günde ortalama 14-18 saat uykuya ihtiyaç duyar. Bebek büyüdükçe hem gece hem de gündüz uyku süresi kısalır.
Çocukluk dönemine geçildiğinde, uyku süresi kısalırken derin uyku evrelerinin süreleri de azalır. Bu süreçte, uyku kalitesinde değişiklikler yaşanır ve derin uyku evreleri daha kısa hale gelir. Geceleri uyanma süreleri ve sayıları artar, bu da gündüzleri daha fazla uyku hali yaşanmasına yol açabilir . Zamanla, gündüz yapılan uyku süreleri nedeniyle uyku ve uyanıklık döngüsü daha karmaşık hale gelebilir. Bu durum, uyku düzeninin bozulmasına yol açabilir. Bununla birlikte, yenidoğan bebekler genellikle 2-3 saat aralıklarla beslenmek için uyanırken, büyüdükçe bu aralıklar uzar.
Gece Gündüz Farkı Ne Zaman Öğretilebilir?
Bazı bebekler gece uyumaya isteksiz olabilirler. İlk günlerde bu duruma müdahale etmek zor olsa da, ikinci haftadan itibaren onlara gece ve gündüzü ayırt etmeyi öğretmeye başlayabilirsiniz. Gündüz saatlerinde bebeğinizle sıkça oyun oynayarak onu meşgul edin. Evinizi ve bebeğinizin odasını aydınlık tutun ve günlük sesleri (telefon, televizyon gibi) azaltmamaya özen gösterin.
Eğer bebeğiniz beslenme sonrası uyumayı tercih ediyorsa, onun uyanık kalmasını sağlamaya çalışmalısınız. Gece beslemeye gittiğinizde ise, onunla oyun oynamaktan kaçının, odanın ışığını ve ses seviyesini azaltın, mümkünse çok zaman harcamamaya ve konuşmamaya dikkat edin.
Bebek, Çocuk ve Ergenlikte Uyku Saatleri Nasıl Olmalıdır?
Birçok kişi sağlığını korumak için yeterince uyumaz. Her yaş döneminde uyku gereksinimlerimiz değişiklik gösterse de, yeterli uyku almanın önemi asla azalmaz. Bu nedenle, hayatımızın hangi aşamasında ne kadar uykuya ihtiyacımız olduğunu bilmek önem taşır. Peki, uyku neden bu kadar kritiktir? Araştırmalar, uykunun gün içinde zarar gören hücreler, dokular ve kasların onarıldığı bir zaman dilimi olduğunu ortaya koymuştur. Aynı zamanda, gün boyunca harcadığımız enerji yeniden kazanıldığı bir süreçtir.
Bebeklerin Sağlıklı Uyku Süreleri
Yenidoğan bebekler genellikle günde 14-18 saat uykuya ihtiyaç duyar ve bu süre zarfında 3 veya 4 kez gündüz uykusu alırlar. İki ila üç aylıkken, bebekler genellikle 3-4 saatlik periyotlarla kesintisiz uyku uyur ve bu süre zarfında beslenmek için uyanma ihtiyacı duyarlar. Üç aylık olduklarında, bebeklerin %71’i gece boyunca uyumaktadır.
Dört aylık dönemlerinde, geceleri daha uzun süre uyurken gündüzleri daha kısa uykular alırlar. Altı aylık olduklarında, 5-6 saatlik döngülerde 1-2 kez uyanmaları söz konusu olur ve bu bebeklerin yaklaşık yarısı uyanınca kendi kendine uykuya dalabilir. Toplam uyku süreleri genellikle 12-16 saat arasındadır ve %84'ü gece boyunca uyur.
On aylık bebeklerin %90’ı gece boyunca kesintisiz uyur ve ortalama gece boyunca 10-13 saat uyku alırlar. On iki aylıkken, bebekler günde yaklaşık 12-16 saat uyku ihtiyacı duyarlar. 15-21 ay aralığında gündüz uykusu tek seferle sınırlanır. 15-36 ay arasındaki çocukların çoğu, günde bir kez 45 dakika ile 2,5 saat arasında öğle uykusuna ihtiyaç duyar. 3 yaşından sonra çocukların gündüz uykusuna ihtiyacı yoktur. Ancak bu her çocuk için ayrı özellik gösterebilir. Bazı çocuklar 3,5-4 yaşına kadar gündüz uykusuna devam edebilirler.
İki yaşındaki çocuklar günde 12 -15 saat uyku alır. Oyun çağı çocukları ise 10-13 saat uykuya ihtiyaç duyar ve 1 kez gündüz uykusu alabilir, fakat bu uykular akşam saatlerine yakın olmamalıdır. Okul öncesi dönemde çocuklar genellikle gece 11-13 saat uyur ve gündüz uykusu almazlar. 5-12 yaş arası çocuklar, geceleri ortalama 11 saat uyumaktadır.
Son araştırmalara göre, ergenlerin gece en az 10 saat uykuya ihtiyaçları vardır, ancak ortalama süre 7-7,5 saat civarındadır. Erişkinler için ise ideal uyku süresi genellikle 8 saattir.
Uykuya dalma süreleri ve uykuda kalma süreleri, zamanla farklılıklar gösterebilir.
Bebek ve Çocuklarda Gece Uykusunun Önemi Nedir?
Kaliteli bir gece uykusu, bebeğinizin gün boyunca edindiği bilgileri düzenlemesine, enerji depolarını yenilemesine ve yeni güne zinde ve öğrenmeye istekli bir şekilde başlamasına yardımcı olarak zihinsel gelişimini hızlandırır. Uykusuzluk, beyin gelişiminde aksamalara yol açabilir ve sağlıklı büyümeyi olumsuz etkileyebilir. 0-3 yaş dönemi, zihinsel gelişim ve sağlıklı büyüme açısından kritik bir aşamadır; bu dönemde bebekler hızlı bir büyüme ve gelişim gösterir. Sonraki yıllarda bu hız azalır ve özellikle bu dönemdeki eksikliklerin telafisi pek mümkün değildir.
Bu yaş aralığında, beyin gelişiminin %80'i gerçekleşir ve beyin neredeyse yetişkin boyutuna ulaşma seviyesine gelir.
Bebekler doğduğunda büyük ölçüde uykuya dalarken, zamanla uyku süreleri azalır; gündüz uykuları kısalırken gece uykuları uzar ve düzen kazanır. Bebekler için REM uykusu, yani aktif uyku, yalnızca gece gerçekleşir. Beyin gelişimi açısından hayati öneme sahip olan REM uykusunun büyük bölümü gece boyunca gerçekleşir. Eğer bebek uykusunda göz hareketleri yapıyor, hızlı nefes alıyorsa veya gülümseyerek hareket ediyorsa, bu REM uykusunun bir göstergesidir. Bu evre, uyku ve uyanıklık arasında bir durumdur ve bebeğin dış uyaranlara karşı duyarlılığı artar. Beyindeki nöronlar arasındaki bağlantıların güçlenmesi ve öğrenilen bilgilerin şekillenmesi için REM uykusu gereklidir.
Eğer bebeğin gece uykusu sık sık kesilirse veya yeterince uyuyamazsa, gelişiminde sorunlar ortaya çıkabilir. Yetersiz uyku, bebeğin huzursuz uyanmasına, oyun oynamaktan kaçınmasına, etrafa ilgisiz kalmasına ve odaklanmada zorluk çekmesine neden olabilir. Bu durum, öğrenmelerini ve gelişimlerini olumsuz etkileyebilir.
Annelerin, bebeklerinin kesintisiz ve kaliteli gece uykuları geçirmesini sağlaması, onların mutlu bir şekilde uyanıp uzun süre oyun oynamalarına ve yeni şeyler öğrenmelerine yardımcı olacaktır. Bu süreçte, REM uykusu, öğrendiklerinin beyinde işlenmesi açısından büyük bir rol oynamaktadır.
Uykunun Çocuk Gelişimindeki Önemi
birçok anne, bebeklerinin beslenmesine titizlikle yaklaşırken, uykunun büyüme sürecindeki önemi konusunda yeterince bilgi sahibi olmayabilir. Kaliteli ve kesintisiz bir gece uykusunun, bebeklerin gelişimi ve beyin sağlığı üzerindeki etkisi genellikle göz ardı edilmektedir.
Bebeklerin Gece Uykusu En Az Beslenme Kadar Önemlidir!
Bebeklerin sağlıklı bir şekilde gelişmesi için kesintisiz gece uykusu, beslenme kadar kritiktir. Çünkü bebekler gerçekten de uyku sırasında büyürler. Gece uyku esnasında melatonin hormonu salgılanır; bu hormon bağışıklık sistemini güçlendirir ve hipofiz bezinin daha fazla büyüme hormonu üretmesine yardımcı olur. Uyku anında dinlenmekte olan kaslar, enerji depolarını yeniler. Bebekler uyurken beyinleri aktif kalır ve gelişim sürecine katkıda bulunur; uyanıkken edindikleri bilgileri düzenleyip hafızalarına kaydeder.Bu süreçte, nöronlar arasında yeni bağlantılar oluşur ve güçlenir. Dolayısıyla uyku süresi ve kalitesi, bu gelişmelerin gerçekleşmesi açısından son derece önemlidir. İyi bir uyku geçiren bebek, hafızasına düzenli şekilde bilgi kaydetmiş olarak güne daha enerjik başlar ve yeni şeyler öğrenmeye istekli hale gelir.
Oyun ile gece uykusu arasındaki ilişkiyi şu şekilde ifade edebiliriz: Bebeğin zihinsel gelişimini hızlandırmak için, uyanıkken zengin bir ortamda oyun oynaması gerekirken, öğrendiği bilgileri pekiştirmek ve beynindeki bağlantıları güçlendirmek için kaliteli ve kesintisiz REM uykusuna ihtiyacı vardır. Oyun ve gece uykusu, birbirini karşılıklı olarak etkileyen iki unsurdur. Eğer bebek, gece uykusunda sık sık kesintiler yaşarsa, huzursuz uyanacak ve dikkatini toplamakta zorlanacaktır; böylece uzun süre oyun oynayıp yeni bilgiler edinme fırsatı bulamayacaktır. Öte yandan, bebek uyanıkken uyarıcı bir ortamda oyun oynasa bile, o gece uykusu bölünürse, öğrendiklerini işlemekte zorlanacak ve bu öğrenme kalıcı olmayacaktır.
Zihinsel gelişim açısından, hem oyun oynamak hem de düzenli ve kesintisiz bir uyku, bebeğiniz için hayati öneme sahiptir. Kesintisiz gece uykuları, çocukların mutlu bir şekilde oyun oynayarak yeni bilgiler edinmeleri ve beyin gelişimleri için ön koşuldur. Kısacası, mükemmel bir gece uykusu bebeğin öğrendiklerini pekiştirir ve yeni bilgilere hazırlar.
