Çocuklarda Alerjik Rinit
Alerjik rinit, burun mukozasında meydana gelen alerjik bir reaksiyondur ve son yıllarda görülme sıklığı artış göstermektedir. Avrupa ve Amerika'da bu rahatsızlığa sahip bireylerin oranı %30'a kadar çıkabilmektedir. Ülkemizde ise yapılan araştırmalara göre alerjik rinit prevalansı %10-30 arasında değişmektedir. Alerjik rinit, çocuklarda görülebileceği gibi yetişkinlerde de görülebilir. Çocuklarda alerjik rinit genellikle burun tıkanıklığı, öksürük, ve kaşıntı (özellikle burun, damak ve kulaklarda) gibi semptomlarla kendini gösterir.
Alerjik rinitin eşlik eden diğer belirtileri arasında gözlerde yaşarma, kaşıntı, balgamlı öksürük, uykusuzluk, sabah iştahsızlığı ve sinirlilik bulunmaktadır. Ayrıca, alerjik rinit genellikle kulak enfeksiyonları, boğaz enfeksiyonları ve geniz eti büyümesi gibi ek sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle, alerjik rinitin yanı sıra bu eşlik eden hastalıkların da tedavi edilmesi gerekir.
Alerjik rinitli çocuklarda göz altlarında morarma, alt göz kapaklarında çizgilenmeler ve burunlarını kaşıma alışkanlığından dolayı oluşan "alerjik selam" gibi belirtiler görülebilir. Alerjik şikayetler genellikle alerjenlere uzun süre maruz kalındığında ortaya çıkar ve genellikle 2 yaşından sonra görülür. Çocuğunuzda bu belirtiler görülüyorsa, bir çocuk doktoruna başvurmanız tavsiye edilir.
Alerjik rinit, daha çok şehirlerde yaşayan çocuklarda görülür; bunun nedeni çevresel etmenlere daha fazla maruz kalmalarıdır. Ailede alerjik hastalık öyküsü, annenin sigara içmesi, erkek cinsiyet, bahar ayında doğum ve çocukluk döneminde sık antibiyotik kullanımı, alerjik rinit için risk faktörlerindendir. Evde ev tozu akarları, dışarıda ise polenler alerjik rinit semptomlarının başlıca nedenleridir. Tedavisinde, çocuklarda genellikle antihistaminik şuruplar ve alerjiye karşı burun spreyleri ilk basamak tedavi olarak kullanılabilir. Adana’da hastalarına hizmet veren Çocuk Hastalıkları Uzmanı Doktor Songül Uzgelir sizler için anlattı.
Alerjik Rinit Belirtileri Nelerdir?
Çocuklarda rinit belirtileri genellikle yaygın olmakla birlikte, her birey farklı semptomlar gösterebilir. Genel olarak görülen belirtiler şunlardır:
- Hapşırma
- Burun tıkanıklığı
- Burun akıntısı
- Burun, boğaz, gözler ve kulaklarda kaşıntı
- Burun kanaması
- Burundan temiz akıntı
Yıl boyunca alerjik rinit semptomları gösteren çocuklarda ek olarak şu belirtiler de görülebilir:
- Tekrarlayan kulak enfeksiyonları
- Horlama
- Ağızdan nefes alma
- Sınıfta düşük performans
- Sürekli burun silme nedeniyle burun üstünde oluşan çizgi şeklinde hasar (alerjik selam)
Rinit belirtileri, diğer hastalıkların semptomları ile benzerlik gösterebilir; bu yüzden kesin bir tanı koymak için her zaman bir doktora başvurulması önemlidir.
Alerjik Rinit Teşhisi
Çocuklarda alerjik rinit teşhisi, genellikle çocuk alerji uzmanları tarafından yapılır. Alerji uzmanı, çocuğun tıbbi geçmişini değerlendirip kapsamlı bir muayene yapar. Alerjinin nedenini belirlemek için çeşitli testler uygulanabilir.
Bu testlerden biri deri delme testidir. Bu yöntemde, deri altına küçük miktarda alerjen enjekte edilir ve genellikle 15-20 dakika içinde sonuçlar değerlendirilir. Bu işlem, alerjenin deride oluşturduğu reaksiyonları gözlemleyerek alerji olup olmadığını belirlemeye yardımcı olur. Alerjen uygulanan bölgede kızarıklık veya kabarıklık oluşması, alerji varlığını gösterir. Bir diğer yöntem ise kan testidir; bu testte, kanda bulunan antikor miktarı ölçülür.
Çocuk alerji uzmanı, teşhis sürecinde hangi testlerin kullanılacağına çocuğun mevcut durumuna göre karar verir.
Çocuklarda Alerjik Rinit Tedavisi
Alerjilerin tedavisinde en etkili yöntem, alerjiye neden olan maddelerden kaçınmaktır. Ancak solunum alerjenlerinden kaçınmak genellikle zor olabilir. Çocuğunuzun semptomlarına bağlı olarak, alerji uzmanınız çeşitli ilaçlar reçete edebilir. Antihistaminikler, burun spreyleri ve göz damlaları, belirtilerin hafifletilmesine yardımcı olabilecek ilaçlardır. Bu ilaçların doktor gözetiminde kullanılması önerilir; aksi takdirde istenmeyen yan etkiler veya gereksiz ilaç kullanımı söz konusu olabilir.
Çocuğunuzun doktoru, aşağıdaki faktörlere göre en uygun tedavi planını oluşturacaktır:
- Çocuğun yaşı
- Genel sağlık durumu ve tıbbi geçmiş
- Hastalığın şiddeti
- Çocuğun belirli ilaçlar, prosedürler veya terapilere tolerans düzeyi
- Hastalığın tahmini süresi
Rinit belirtileri, bazen diğer sağlık sorunları veya durumlar tarafından da tetiklenebilir, bu da tanı sürecini zorlaştırabilir. Bu nedenle, kesin tanı için çocuğunuzu mutlaka bir sağlık kuruluşuna götürmelisiniz.
Rinit tedavi seçenekleri şunları içerebilir:
- Antihistaminikler
- Burun spreyleri
- Dekonjestanlar
- Astım belirtileri için ilaçlar
- Alerji ilaçları
Alerjik Rinit İçin Risk Grupları?
Astım hastaları, rinit gelişimi açısından yüksek risk grubundadır. Uzmanlar, rinitin burundan nefes almayı zorlaştırarak burnun normal işlevlerini yerine getirmeyi güçleştirdiğini belirtmektedir. Ağızdan alınan hava, akciğerlere ulaşmadan önce ısınmaz, filtrelenmez ve nemlendirilmez. Bu nedenle ağızdan solumak astım belirtilerini daha da kötüleştirebilir.
Astımın kontrol altında tutulması, bazı çocuklarda rinitin de daha iyi yönetilmesine yardımcı olabilir.
Mevsim değişiklikleriyle birlikte burun akıntısı veya tıkanıklığı (rinit) nedeniyle doktora başvuran çocukların yaklaşık yarısı alerjik rinit tanısı alır. Alerjik rinit, ya yıl boyunca devam eden ya da mevsimsel olarak ortaya çıkan bir durumdur. Mevsimsel alerjik rinit, genellikle rüzgarla taşınan polene sahip, çiçek açmayan bitkiler tarafından tetiklenir.
Özellikle bahar aylarında ve bitkilerde tozlaşma döneminin başlamasıyla birlikte, üst solunum yollarını etkileyen alerjik nezlenin başlıca belirtileri arasında kaşıntılı ve sulu burun akıntısı, hapşırma krizleri ve burunda yanma yer alır. Bununla birlikte, belirtiler genellikle bunlarla sınırlı kalmaz. Gözlerde kızarıklık, yanma, kaşıntı ve sulanma, alerjik nezlenin diğer semptomları arasındadır. Ayrıca, hırıltılı solunum ve horlama meydana gelebilir; koku alma yeteneği bozulabilir ve genizde, damakta kaşıntı veya kulaklarda tıkanma yaşanabilir.
