Çocuklarda Egzama (Atopik Dermatit)

Egzama, ciltte kuru ve pullu lezyonlar ile yoğun kaşıntıya neden olan kronik bir cilt rahatsızlığıdır. Bu durum, genetik ve çevresel etmenlerin bir kombinasyonundan kaynaklanabilir. Egzama genellikle çocukluk döneminde başlar ve cildin üst tabakasını koruyan bir proteinin eksik veya hatalı üretimi ile ilişkilidir. Bu eksiklik, cildin alerjen maddelere karşı daha geçirgen olmasına neden olabilir. Egzama belirtileri arasında kuru ve pullu bölgeler, cilt kalınlaşması, su toplama, kızarıklık, şişlik, hassasiyet ve duyarlılık bulunur. Bu belirtiler sıklıkla dirsekler, dizler, kafa derisi, eller, ayaklar, kol içleri ve diz arkalarında görülür. Egzama bir alerji olmamakla birlikte, alerjik hastalıklarla birlikte sıkça ortaya çıkabilir. Egzama olan bireylerde cilt daha geçirgen olduğu için alerjen maddelerin geçişi artabilir ve bu da alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Egzama tedavisinde, cilt bakımına özen göstermek, düzenli olarak nemlendirici kullanmak, kaşıntıyı hafifletici ilaçlar uygulamak ve alerjenlerden uzak durmak büyük önem taşır. Ayrıca, egzama semptomlarının şiddetini azaltmak için stresten kaçınmak da faydalı olabilir. Adana’da hastalarına hizmet veren Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doktor Songül Uzgelir, çocuklarda egzama rahatsızlığı hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.

Egzama (Atopik Dermatit) Nedir?

Çocuklarda atopik dermatit çocukluk çağının en sık görülen kaşıntılı cilt hastalığıdır. Yaşamın ilerleyen evrelerinde gelişmesi muhtemel alerjik hastalıkların öncüsü olabilir. Sıklıkla 2 yaş altında yani süt çocukluğu döneminde başlar.

Tüm atopik dermatit vakalarının %60 ‘ı hayatın ilk yılında, %85’i ise hayatın ilk beş yılında başlamaktadır.

Alerjik yürüyüşün besin alerjisi ile birlikte ilk basamağı atopik dermatittir.

Egzamanın gelişiminde genetik, mikrobiyolojik, immünoloji ve çevresel etmenler önemli rol oynar. Araştırmalar, birçok egzama hastasında cildin üst tabakasını koruyan bir proteinin eksik veya hatalı üretildiğini ve bu nedenle çevresel alerjenlere karşı daha geçirgen bir cilt yapısına sahip olduklarını ortaya koymuştur. Bu durum, egzama hastalarının cildinin diğer insanlara göre daha hassas olmasına yol açar.

Egzama, her yaş grubundan ve her cinsiyetten kişiyi etkileyebilir.  Semptomlar bireyler arasında farklılık gösterebilir; bazı kişilerde belirtiler hafif seyrederken, bazı kişilerde daha yoğun ve şiddetli olabilir. Eğer tedavi edilmezse, egzama zamanla kronikleşebilir ve ciltte kalıcı hasarlarla sonuçlanabilir. Bu nedenle, egzama belirtilerinin fark edilmesi durumunda doktorunuza danışmak oldukça önemlidir. 

Egzama ve Alerjiler

Egzama bir alerji olarak sınıflandırılmasa da, genellikle alerjik hastalıklarla birlikte görülür. Egzamalı kişilerin ciltleri, diğer insanlaragöre daha geçirgendir; bu da alerjen maddelerin daha kolay geçişine neden olur. Dolayısıyla, egzama hastalarında alerjik reaksiyonlar daha sık gözlemlenebilir. Atopik dermatiti olan çocukların yaklaşık yarısında besin alerjileri görülebilir. Bu yüzden egzaması olan çocukların, alerji ve immünoloji uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekebilir.

Besin alerjilerine yol açabilecek başlıca besinler şunlardır:

• İnek sütü,
• Yumurta,
• Buğday,
• Kuruyemişler (fındık, fıstık vb.),
• Yer fıstığı,
• Balık,
• Kabuklu deniz ürünleri.

Ev tozu akarları, evcil hayvan alerjenleri ve polenler de atopik dermatit hastalarında alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Bebeklerde egzama, ilk aylarda yanaklarda kızarıklık ve kaşıntı ile kendini gösterebilir. Ayrıca, bu durumda besin alerjilerinin de olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır.

Egzama Neden Olur?

Egzama, genetik ve çevresel faktörlere dayalı olarak gelişebilir. Genetik yatkınlık nedeniyle bazı çocuklarda alerjiler gelişebilir ve bu alerjiler egzama riskini artırabilir. Özellikle ailede egzama veya diğer alerjik hastalıklar öyküsü bulunan kişilerde egzama görülme olasılığı daha yüksektir. Egzama lezyonlarını tetikleyen faktörler;

• Ev tozu akarları, polenler, hayvan tüy ve döküntüleri,
• Besin alerjileri,
• Mikroorganizmalar
• Sıcak su ve sabunla banyo, deterjanlar, terleme,
• Sıcak kuru iklim
• Stres

Egzama Belirtileri Nelerdir?

Egzamanın belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir.

Bebeklerde egzama çoğunlukla, dirsekler, dizler, yüz ve kafa derisinde kendini gösterir. Daha büyük çocuklarda egzama lezyonları sıklıkla ellerde, ayaklarda, kol içlerinde ve dizlerin arkasında belirgin bir şekilde görülür. Bu bölgeler, egzamanın en yaygın şekilde ortaya çıktığı yerlerdir ve belirtiler bu alanlarda daha belirgin hale gelebilir.

Semptomlar şunları içerebilir:

• Kuru cilt
• Ciltte kalınlaşma
• Deride su toplama
• Ciltte kızarıklık ve şişlik
• Cilt renginde değişiklikler
• Duyarlılık ve hassasiyet
• Kaşıma sonucu oluşan cilt yaraları

Egzama Nasıl Teşhis Edilir?

Çocuk doktoru hastanın muayene bulgularını ve ciltteki belirtileri detaylı bir şekilde değerlendirerek egzama tanısını koyabilir. Bu değerlendirme sürecinde, ciltteki değişikliklerin yanı sıra diğer klinik bulgular da göz önünde bulundurularak en doğru tanı belirlenir. Ayrıca, egzama ile ilişkili olabilecek alerjik durumları belirlemek amacıyla deri pricktesti ve kan testi gibi alerji testleri de talep edilebilir.

Egzama Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Egzama için kesin bir tedavi mevcut değildir; ancak, uygulanan tedavilerle cildin korunması, kaşıntının hafifletilmesi, iltihap ve enfeksiyonların kontrol altına alınması mümkündür. Kapsamlı bir tedavinin hedefleri şunlardır:

Cilt Hasarının Önlenmesi:Cildin aşırı sıvı kaybını ve kuruyarak çatlamasını önlemek amacıyla nemlendiriciler kullanılabilir.

Enfeksiyonu Önleme:Ciltte oluşan çatlakların enfekte olması durumunda antibiyotik tedavisi uygulanabilir. Doktorunuzun önerilerine uyarak ilaç kullanımını aksatmadan devam etmelisiniz.

Ek olarak, hassas cilt türleri için uygun ürünlerin kullanılması ve kaşıntıyı artırabilecek yünlü veya dar kıyafetlerden kaçınılması gibi yaşam tarzı değişiklikleri de faydalı olabilir.

Egzama, çocukluk döneminde başlayarak ileri yaşlarda astım ve saman nezlesi gibi hastalıkların belirtisi olabilir. Ciltte kuruma ve yoğun kaşıntı ile kendini gösterir ve bulaşıcı değildir.

Kuru egzama, yalnızca ciltte değil, aynı zamanda saçlı deride de ortaya çıkabilir. Saçlı derideki egzama genellikle seboreik dermatit olarak adlandırılır. Seboreik dermatit, cildin yağlılık oranına bağlı olarak kızarıklık, kaşıntı ve küçük kabuklanmalar oluşmasına neden olabilir. Saç derisinde egzama, pullu ve kepekli bir görünüm oluşturarak bebeklerirahatsız edebilir. Belirtiler arasında saç derisinde kızarıklık, kaşıntı, yağlanma, hassasiyet ve saç dökülmesi bulunabilir. Seboreik dermatit, özel egzama şampuanları ve losyonları kullanılarak tedavi edilebilir ve bulaşıcı değildir.

Çocuklarda ve bebeklerde egzama tedavisinde öncelikle altta yatan nedenlerin belirlenmesi önemlidir. Bebeklerin veya çocukların ciltlerine temas edebilecek besinler veya kimyasal maddelerden (ıslak mendil, krem vb.) kaçınılmalıdır. Cildin nemli tutulması çok önemlidir; bu nedenle organik nemlendiriciler tercih edilmeli ve kimyasal ürünlerden kaçınılmalıdır. Ayrıca, giydirilen kıyafetlerin %100 pamuklu olması ve yünlü ürünlerden kaçınılması önerilir.

Egzama Nasıl Geçer?

Egzamanın iyileşmesi veya semptomlarının kontrol altına alınması için düzenli cilt bakımı ve nemlendirme kritik öneme sahiptir. Kaşıntı ve tahriş hissini azaltmak için nemlendirici kremler kullanılabilir. Ayrıca, doktor tarafından önerilen kaşıntı giderici kremler, semptomların şiddetini azaltabilir. Egzama hastalarının, ciltlerini tahriş edebilecek sert sabunlar ve deterjanlardan kaçınmaları oldukça önemlidir. Bu tür ürünler, cildin doğal koruyucu bariyerini bozarak semptomların şiddetlenmesine neden olabilir.

Tedavinin amacı cildi nemlendirmek ve tetikleyici faktörlerden uzak durmaktır.

Egzamayı tetikleyebilecek gıdaların tüketimini azaltmak da belirtilerin hafiflemesine yardımcı olabilir. Örneğin, bazı kişilerde baharatlı yiyecekler veya süt ürünleri egzama semptomlarını kötüleştirebilir. Bu nedenle, bu tür gıdalardan uzak durmak semptomların kontrol altında tutulmasına katkıda bulunabilir. Çocuklarda besin alerji ilişkili atopik dermatitlerde alerjen besinden uzak durmak ve cildi nemlendirme temel tedaviyi oluşturur.

Diğer Uzmanlık Alanları

Çocuklarda Astım

Çocuklarda Besin Alerjisi

Çocuklarda Alerjik Hastalıklar Nedir ve Çeşitleri Nelerdir?