Çocuklarda Astım

Yazı İçeriği

Astım, hava yollarının çeşitli tetikleyicilere karşı aşırı duyarlılığı sonucu ortaya çıkan, kronik bir akciğer hastalığıdır. Bu durum, genellikle tekrarlayan hışıltılı solunum, nefes darlığı ve öksürük ataklarına yol açar. Semptomlar, hava yollarının aşırı duyarlılığı ve geçici daralması nedeniyle ortaya çıkar. Çocuklarda astım polen, soğuk algınlığı ve solunum yolu enfeksiyonları gibi tetikleyiciler nedeniyle hava yollarının iltihaplanmasına neden olabilir. Astımın risk faktörleri arasında ebeveynlerde astım öyküsü, besin alerjileri, atopik dermatit, düşük doğum ağırlığı, sigara dumanına maruz kalma ve erkek cinsiyet bulunur. Ayrıca, tetikleyici faktörler şunlardır: egzersiz, soğuk hava, kirli hava, sigara, tahriş edici gazlar, viral enfeksiyonlar, aeroalerjenler (polen, küf mantarları, ev tozu akarları, kedi ve köpek tüyleri), reflü, üst solunum yolu enfeksiyonları ve hiperventilasyon (aşırı gülme, ağlama veya koşma)… Adana’da hastalarına hizmet veren Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doktoru Songül Uzgelir, çocuklarda astım hastalığına dair bilinmesi gerekenleri sizler için anlattı.

Çocukluk Çağı Astımı Nedir?

Çocukluk çağında astım, günlük yaşantıyı kısıtlayabilecek çeşitli semptomlara yol açabilir; bu semptomlar okul başarısını, spor ve oyun aktivitelerini ve uyku kalitesini etkileyebilir. Astım atakları bazen oldukça şiddetli olabilir ve acil tıbbi müdahale gerektirebilir. Tedavi edilmediğinde, astım semptomları zamanla kötüleşebilir ve yetişkinliğe kadar devam edebilir.

Astım belirtileri her çocukta farklılık gösterebilir. Astımı olan bazı çocuklar, semptomsuz geçirdiği dönemler yaşarken, bazıları ise şiddetli semptomların yaşandığı alevlenme dönemleri geçirebilir. Astım semptomları arasında gece veya gündüz öksürük, nefes alırken duyulan hırıltı ya da ıslık sesi (hışıltı), egzersiz sırasında nefes darlığı ve göğüste sıkışma hissi bulunabilir. Ayrıca, solunum yolu enfeksiyonlarından sonra zor ve uzun süren iyileşme süreçleri, bronşit, uyku bozuklukları ve sürekli yorgunluk da astım ataklarıyla ilişkilendirilebilir.

Astımın kesin nedeni henüz tam olarak belirlenmemiştir, ancak genetik geçiş ve çevresel faktörlerin etkili olduğu gösterilmiştir. Astım, alerjik ya da nonalerjik olabilir; ancak kesinlikle immünolojik bir hastalıktır.

Çocuklarda Astım Tanısı

Astım tanısı genellikle klinik değerlendirme yoluyla konulur ve bu süreçte belirtilerin dikkatlice incelenmesi gerekmektedir. Çocuklarda astım semptomları doktor randevusuna kadar kaybolmuş olabilir. Bu gibi durumlarda, doğru bir teşhis koyabilmek için detaylı ve kapsamlı bir tıbbi öykü alınması büyük önem taşır. Semptomların geçmişi, ortaya çıkış zamanı ve sıklığı hakkında ayrıntılı bilgi, astımın tanısını koymada ve uygun tedavi planını belirlemede yardımcı olacaktır.Tıbbi geçmiş ve semptomlarla ilgili detaylı sorular, tanı sürecinde kritik bir rol oynar. Semptomların ne zaman ve ne sıklıkla ortaya çıktığı ayrıntılı bir şekilde değerlendirilir. Ayrıca, ayrıntılı bir fizik muayene de gereklidir; bu aşamada kalp ve akciğerlerin dinlenmesi, burun ve gözlerin alerji belirtileri açısından kontrol edilmesi sağlanır.

Çocuklarda astım tanısını doğrulamak ve diğer hastalıklardan ayırmak için göğüs röntgeni sıklıkla tercih edilen bir görüntüleme yöntemidir. Röntgen filmi, X ışınları kullanılarak dokular, kemikler ve organların görüntülenmesini sağlar. 6 yaş ve üzerindeki çocuklarda uygulanan spirometri, yani solunum fonksiyon testi, akciğerlerin fonksiyonel durumunu değerlendirmek için kullanılan basit bir testtir. Spirometri, çocuğun ciğerlerindeki hava miktarını ve kapasitesini ölçer ve havanın ne kadar hızla dışarı üflendiğini belirler. Bu test, astımın şiddetini anlamada ve tedavi planını yönetmede yardımcı olur.

Alerji tanısı için cilt testleri ve kan testleri, ayrıca reflü araştırmaları da çocuklarda astım tanısında kullanılabilecek yöntemler arasındadır. Alerji testleri, astımın tetikleyicilerini belirlemede yardımcı olabilir; ancak doğrudan astım tanısı koymada yeterli değildir.

Çocuklarda Astım Teşhisi Nasıl Yapılır?

Viral enfeksiyonlar, genellikle geceleri veya uyku sırasında, soğuk hava maruziyeti veya egzersiz sonrası kötüleşen astım belirtileri arasında sık ve şiddetli öksürük, nefes alırken çıkan hışıltı veya hırıltı sesi, nefes darlığı, göğüste sıkışma, yanma ve tıkanıklık hissi yer alır. Çocukluk çağı astımı şu belirtilere de yol açabilir:

Astım belirtileri çocuklarda farklılık gösterebilir ve belirtilerin şiddeti hafiften çok ağır seviyelere kadar değişkenlik gösterebilir. Bu durum, her çocuğun astım semptomlarını farklı şekillerde deneyimleyebileceğini ve tedavi sürecinin bireysel ihtiyaçlara göre uyarlanması gerektiğini gösterir. Bazı çocuklarda astım tek bir belirti olarak, örneğin inatçı öksürük veya nefes darlığı şeklinde de ortaya çıkabilir.

Ne Zaman Doktora Başvurulması Gerekir?

Çocuklarda görülen semptomların astımdan kaynaklanıp kaynaklanmadığını belirlemek bazen güç olabilir. Uzun süre devam eden ve belirli aralıklarla tekrar eden astıma benzer belirtiler, enfeksiyöz bronşit veya diğer solunum yolu problemlerinden kaynaklanıyor olabilir. Astım şüphesi varsa, semptomları yönetmek ve astım krizi riskini azaltmak için bir doktora başvurmak önemlidir. Tekrarlayan şiddetli bronşit ve pnömoni atakları, göğüste sıkışma hissi, hızlı nefes alma, sürekli, aralıklı veya aktivite sırasında artış gösteren öksürük atakları, ağlama, gülme, bağırma ve şiddetli strese bağlı duygusal tepkilerle tetiklenen öksürük ve hırıltılar, doktor kontrolünü gerektirir. Astım teşhisi konduktan sonra, semptomları yönetmek ve tedavi etmek için bir plan oluşturmak, alevlenmelerde ne yapılacağını bilmek ve müdahalede bulunmak için önemlidir.

Ne Zaman Acil Tedaviye Başvurulmalıdır?

Şiddetli astım ataklarının acil şekilde tedavi edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, acil durumların belirtilerini tanımak ve doğru müdahaleyi zamanında yapmak çok önemlidir. Şiddetli astım ataklarında, çocukta nefes alırken zorluk yaşanabilir ve bu durum göğsün ve yanların içe doğru çekilmesi, kalp atış hızının artması, terleme ve yoğun göğüs ağrısı ile birlikte görülebilir. Ayrıca, aşağıdaki durumlar acil yardım gerektiren belirtiler olabilir:

Astım tanısı almamış çocuklarda nefes almada zorluk gözlemleniyorsa, derhal tıbbi müdahale gereklidir. Astım atakları her çocukta farklı şekilde seyredebileceği gibi, genellikle öksürük ve hırıltı ile başlar, ilerleyen aşamalarda nefes darlığı, tıkanma ve solunum durmasına kadar devam edebilir. Bu tür belirtiler gözlemlendiğinde, hızlı ve etkili bir tıbbi müdahale yapılması gereklidir. Semptomların kontrol altına alınabilmesi ve potansiyel komplikasyonların önlenebilmesi için zamanında ve uygun tedavi önemlidir.

Çocuklarda Astıma Bağlı Gelişebilecek Komplikasyonlar Nelerdir?

Astım, uzun vadede çeşitli komplikasyonlara yol açabilir. Bu komplikasyonlar şunları içerebilir:

Bu tür komplikasyonlar, astımın iyi yönetilmediği durumlarda daha belirgin hale gelebilir ve çocuğun genel yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilir.

Çocuklarda Astım Tedavisi

Astımın kesin bir tedavisi bulunmamakla birlikte, astımlı çocuklar semptomları etkili bir şekilde yönetmeyi öğrenebilirler ve bu sayede astımla ilgili herhangi bir sorun yaşamadan normal, sağlıklı bir yaşam sürebilirler. Bu plan, astım ilaçlarının ne zaman ve hangi sıklıkta alınması gerektiğini, astım ataklarında yapılması gerekenleri ve hangi durumlarda hastaneye başvurulması gerektiğini içerir. Çocuğun, ailesinin, okul öğretmenlerinin ve sosyal çevresindeki diğer bireylerin astım ve tedavi süreci hakkında bilgi sahibi olmaları önemlidir; bu, astım krizi anında etkili bir müdahale sağlayabilir.

Tedavi sürecinde, astım tetikleyicilerinin belirlenmesi ve bu tetikleyicilerden kaçınılması hedeflenir. Astım ilaçları, astım semptomlarını hızla kontrol altına almada etkili olabilir. Örneğin, bronkodilatörler daralmış hava yollarını genişleterek hızla rahatlama sağlar ve öksürük, hırıltı, nefes darlığını hafifletir. İnhale steroidler ise solunum yollarındaki iltihabı azaltarak astım alevlenmelerinin şiddetini düşürür ve genellikle nebulizatörlerle verilir. Uzun etkili bronkodilatörler ve inhale steroidler içeren kombinasyon preparatları da bazı durumlarda kullanılabilir. Eğer birinci basamak ilaçlarla semptomlar kontrol altına alınamıyorsa, uzun etkili muskarinik antagonistler tedaviye eklenebilir. Ayrıca, antilökotrienler ve immünoterapiler (alerji aşıları) de tedavi seçenekleri arasında yer alır; immünoterapiler, spesifik alerjenlere karşı semptomlarda iyileşme sağlayabilir.

Çocuklarda Astım Hastalığı Geçer Mi?

Astımın tamamen ortadan kaldırılabilecek kesin bir tedavisi mevcut değildir; ancak astımlı çocuklar, semptomları etkili bir şekilde yönetmeyi öğrenebilir ve astımla ilgili sorun yaşamadan sağlıklı bir yaşam sürdürebilirler.

Hava yolları duyarlı hale geldiğinde, bu durum ömür boyu sürebilir. Ancak, çocukların yaklaşık yarısında ergenlik döneminde astım semptomlarında belirgin bir iyileşme gözlemlenebilir. Bu iyileşme, astımın tamamen yok olduğu izlenimini yaratabilir; fakat sıklıkla yetişkinlikte semptomlar tekrar ortaya çıkabilir. Çocuklarda astımın seyrine dair kesin bir öngörü sağlamak zordur. Bebeklerde akciğer fonksiyonları ve astımın seyri hakkında mevcut bilgiler sınırlıdır. Ancak, birden fazla hışıltı atağı geçiren, astımlı ebeveynleri olan veya alerji tanısı almış çocuklarda, 6 yaşına kadar astım teşhisi konma olasılığı yüksektir.

Astım Hastası Olan Çocuğa Ne İyi Gelir?

Astım hastası çocukların yönetiminde, bilgi sahibi olmak, astımın kontrolünü hem daha etkili hem de daha kolay hale getirecektir. Aşağıdaki önlemler ve yaklaşımlar, astımı yönetme sürecinde büyük önem taşır:

Çocuğunuzda astım benzeri belirtiler gözlemliyorsanız, doğru tanı ve tedavi süreci için en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanız önemlidir. Sağlık profesyonelleri, çocuğunuzun ihtiyaçlarına uygun bir tedavi planı oluşturmak ve gerekli desteği sağlamak konusunda size yardımcı olacaktır.

Astımlı Çocuklar Spor Yapabilir Mi?

Dünyada birçok başarılı sporcu astım hastalığına sahip olup, astımlı çocukların spor yapmaları sağlıkları açısından faydalıdır. Ancak, astımlı çocukların spor yaparken dikkat etmeleri gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır:

Bu önlemler, astımlı çocukların spor yaparken daha güvenli ve sağlıklı bir deneyim yaşamalarını sağlar.

Çocuğunuz Spor Yaparken Astım Atağı Geçirirse Ne Yapılmalıdır?

Diğer Uzmanlık Alanları