Çocuklarda Göz Taraması

Yazı İçeriği

Çocuk doktorunuz, her düzenli muayenede çocuğunuzun gözlerini de değerlendirir. Eğer gözlerde kayma, doğumsal anomali yada başka anormal bulgular tespit ederse, bir göz doktoruna sevk eder. Ancak, bebeğinizde hipermetrop, astigmat veya göz tembelliği gibi dışarıdan görünmeyen ve çocuk doktorunun fark edemeyeceği sorunlar da olabilir. Bu tür durumlar için çocuğunuzun herhangi bir şikayeti olmasa bile düzenli göz muayenesi yaptırmanız önerilir. Adana’da hastalarına hizmet veren Çocuk Hastalıkları Uzmanı Doktor Songül Uzgelir, çocuklarda göz taraması hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.

Bebeğinizin İlk Göz Muayenesi Ne Zaman Yapılmalıdır?

Bebeğinizi en geç 12. ay civarında göz doktoruna muayeneye götürmeniz doğru olur. Bebeğin uyumlu olduğu ve yabancılara karşı tepkilerinin henüz belirginleşmediği ilk 6 aylık dönem en uygun zaman dilimidir. 6-9 aylık dönem de bir diğer ilk göz muayenesi için optimal zaman dilimidir. Amerikan Pediatri Akademisi, bu muayenenin 12-24 ay arasında yapılmasını önerirken, diğer gelişmiş ülkelerde ilk göz muayenesinin genellikle 6 ay ile 36 ay arasında gerçekleştirilmesi tavsiye edilmektedir.

Bebeklerde Göz Muayenesi Neden Gereklidir?

Bu muayenelerin temel amacı, çocuğunuzdaki göz ve görme problemlerini erken dönemde tespit ederek tedavi etmek ve göz tembelliğinin önüne geçmektir. İlk dört yıl, göz ve görme gelişimi açısından kritik bir dönem olarak kabul edilir. Doğumda gözler tam anlamıyla gelişmemiştir ve erişkin düzeyine yaklaşık dört yaşında ulaşır. Bu gelişim sürecinde, gözün görme tabakası yanı sıra beyindeki görme yolları da olgunlaşır. Bu dönemde görmeyi geçici olarak etkileyen herhangi bir durum, çocuğun ileriki yaşlarda kalıcı görme sorunlarına yol açabilir. Başlıca üç neden; kırma kusurları, ortam opasiteleri ve şaşılık gibi problemleri erken teşhis edip tedavi etmek, göz tembelliğinin oluşumunu önlemeye yardımcı olur; bu yüzden ilk muayenenin çocuğunuz bir yaşına girmeden yapılması önemlidir.

İkinci muayene ise, eğer göz tembelliği gelişmişse, uygun zamanda tanı koymak ve tedavi etmek amacıyla yapılır. Bu muayenenin, 4-10 yaş arası esnek dönemin hemen başında yapılması oldukça önemlidir. Bu dönemde görme gelişimi tamamlanmış olmasına rağmen, hala dışarıdan müdahalelerle iyileştirme yapılabilir.

Bebeklerde Göz Muayenesi Nasıl Yapılır?

Muayenenin önemli bir bölümünü çocuğun gelişimi ve aile gözlemleri oluşturur. Çocuğun kendini ifade edemediği bu yaşta, ailenin verdiği bilgiler oldukça kritik öneme sahiptir. Doktorunuz, çocuğunuzun prematüre olup olmadığını, gözlerinde herhangi bir anomali olup olmadığını, kapak düşüklüğü, yorgun görünüm, sürekli ya da zaman zaman kayma, tek ya da iki gözde sulanma gibi belirtileri gözlemleyip gözlemediğinizi soracaktır. Ayrıca, emzirme sırasında göz teması kurup kurmadığından, uzaktan sizi tanıyıp tanımadığından ve objeleri görmek için yüzüne yaklaştırıp yaklaştırmadığından emin olmak isteyecektir. Muayeneye ebeveynlerin her ikisinin de katılması önemlidir, çünkü bir ebeveynin fark ettiği olağandışı durum diğerinin gözünden kaçmış olabilir. Ayrıca doktor, ebeveynlerde göz problemleri (şaşılık, hipermetrop, göz tembelliği vb.) olup olmadığını da sorgulayabilir.

Bu yaş grubunda göz muayenesinin ayrılmaz bir parçası olan foto-tarama (photoscreening), gözbebeklerindeki kırmızı reflekslerin yerini ve yoğunluğunu ölçerek görmeyi tehdit eden durumlar hakkında güvenilir bilgiler sunabilir. Foto-tarama ile şaşılık, kırma kusurları, retina anormallikleri (örneğin, çocukluk çağı retina tümörü olan retinoblastom) ve ortam opasiteleri (katarakt gibi) tespit edilebilir. Daha sonra göz kapakları ve gözler bir göz feneriyle değerlendirilir; göz kapaklarındaki asimetri, yaşarma, çapaklanma ve göz kürelerindeki anormallikler gözlemlenir.

Bir sonraki adımda, göz hareketlerinin değerlendirilmesi yapılır. Şaşılık, iki gözle birlikte görmenin gelişimini engelleyebilecek önemli bir problem olduğundan, göz hareketlerinin değerlendirilmesi çok önemlidir. Doktorunuz, alternan kapama ve örtme-açma testleri gibi, genellikle basit görünen ancak tanı koymada yardımcı olan testler uygulayacaktır; gerekirse başka şaşılık testleri de yapılabilir. Son olarak, gözbebeklerinin simetrisi, yuvarlaklığı ve ışığa cevabı değerlendirildikten sonra gözbebeklerini bir damla ile genişleterek retinayı incelenebilir.

Bebeklerde Görme Nasıl Ölçülür?

0-1 yaş grubundaki çocuklarda görme değerlendirmesi, her göz için objelere odaklanma ve bu objeleri takip etme becerisi üzerinden gerçekleştirilir. Doktorunuz, bu muayene sırasında basit yöntemlerle çocuğunuzun görme yetisi hakkında genel bir fikir edinmeye çalışabilir. Ancak, 3 yaş altındaki çocuklarda görmenin ölçülmesi genellikle pratikte zorlayıcıdır. Nadir durumlarda, anestezi altında yapılan ve VEP (Visual Evoked Potential) adı verilen bir testle, objelerin beyinde nasıl bir uyarı yarattığı değerlendirilebilir; ancak bu yöntem günlük pratikte genellikle kullanılmaz.

Görmenin ölçülmesi, çocuğun gördüğü objeleri tanıyıp ifade edebilmesi gerektirdiğinden, bu yaş grubunda doğrudan görme ölçümü genellikle yapılamaz. İlk muayenede, görmeyi olumsuz etkileyebilecek bilinen tüm durumlar değerlendirilir ve bu durumların mevcut olup olmadığı kontrol edilir. Sorun tespit edilirse, tedavi planı oluşturulur.

Bebeklerin Göz Rengi Ne Zaman Netleşir?

Anne babaların sıkça sorduğu sorulardan biri, mavi gözle doğmuş bebeklerin göz renginin değişip değişmeyeceğidir. Göz rengi genellikle 2 yaşından sonra sabitlenir. Yani, eğer 2 yaşında gözler mavi ise, bu renk genellikle değişmesi pek mümkün değildir. Ancak, ela veya açık kahverengi gözlerde ergenlik döneminde küçük bir koyulaşma olabilir.

Çocuklarda Görme Ne Zaman Ölçülebilir?

3 yaşından itibaren çocukların görme yetisi ölçülebilir. İlk göz muayenesi tamamen normalse, ikinci muayene genellikle 4 yaşında yapılır. Ancak, eğer ilk muayenede herhangi bir anormallik tespit edilirse, göz doktoru çocuğunuzu daha önce tekrar görmek isteyebilir. İlk muayene normal olsa bile, siz ya da çocuk doktorunuz olağandışı bir durum gözlemlerseniz, bir göz hekimine başvurmanız önemlidir.

4 yaşındaki rutin göz muayenesinde, daha önce yapılan motor hareket testleri tekrar edilir, kırma kusurları ölçülür ve görme testi yapılır. Bu yaş grubundaki çocuklar henüz harfleri veya sayıları bilmediğinden, testlerde resimler, E kartları, C kartları veya HOTV (dört harften oluşan bir test) gibi yöntemler kullanılır.Eğer görme testi ilk denemede yapılamazsa veya sonuçlar beklenenden düşükse, çocuğunuza bir E kartı verilir ve bir ay içinde tekrar kliniğe çağrılır. Ayrıca, eğer göz dibi muayenesi ilk kontrol sırasında yapılmadıysa, bu muayene gerçekleştirilir. İlk yaş muayenesi herhangi bir sebepten yapılamamışsa, çocuk 4 yaşını beklemeden göz muayenesine götürülmelidir.

Çocuklarda Göz Muayenesi Neden Önemlidir?

Çocukların göz muayeneleri, görme sorunlarını erken tespit etmek ve tedavi etmek açısından büyük önem taşır. Bu muayenelerin sağladığı avantajlar şunlardır:

Gelişim Aşamalarının İzlenmesi: Çocuklar hızla büyüyüp geliştiği için göz yapıları da sürekli değişir. Göz muayeneleri, bu gelişim süreçlerini izleyerek olası anormallikleri erken dönemde saptama olanağı sunar.
Öğrenme Süreçlerine Katkı: Görme, çocukların okuma, yazma, matematik gibi temel becerileri öğrenmelerinde kritik bir rol oynar. Göz muayeneleri, görme problemlerini belirleyerek çocukların eğitim süreçlerini olumlu yönde etkiler.
Göz Tembelliği ve Şaşılık: Erken yaşta yapılan göz muayeneleri, göz tembelliği ve şaşılık gibi sorunları erken aşamada tespit eder ve tedavi sürecine hız kazandırarak çocukların yaşam kalitesini artırır.
Refraksiyon Hatalarının Belirlenmesi: Göz muayeneleri, miyop, hipermetrop ve astigmat gibi yaygın refraksiyon hatalarını belirlemede önemli bir rol oynar. Erken teşhis, uygun gözlük veya lens kullanımı ile bu sorunların düzeltilmesini sağlar.
Genel Sağlık Durumu: İlk göz muayenesi, genel sağlık durumunun da bir göstergesi olabilir. Göz muayenelerinde tespit edilen bazı sorunlar, diğer sağlık problemlerinin işareti olabilir. Bu nedenle, erken tanı genel sağlığın korunması açısından önemlidir.
Sosyal ve Duygusal Gelişim: Sağlıklı görme, çocukların sosyal etkileşimlerini ve duygusal gelişimlerini olumlu yönde etkiler. Göz muayeneleri, çocukların bu alanlarda sağlıklı bir şekilde gelişmelerine katkıda bulunur.

Çocuklarda Göz Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Gözlerdeki bozukluklar her çocukta farklı belirtilerle ortaya çıkabilir. Erken teşhis, çocukların sağlıklı gelişimi açısından büyük önem taşır.İşte göz sorunlarını gösterebilecek bazı belirtiler:

Bulanık görme
Çift görme
Şaşılık
İçeri veya dışarı dönük, odaklanmayan gözler
Gözlerde kızarıklık
Gözlerin şişmesi
Işığa karşı hassasiyet
Gözlerde şişkinlik
Gözleri kısmak
Gözlerin aşırı şekilde ovuşturulması
Okuma zorluğu
Görmek için başı eğme
Anormal büyüklükte gözler
Sarkık göz kapakları

Çocuklarda Göz Muayenesi Sıklığı Ne Olmalıdır?

Göz sorunları, çocukların okul başarısını, sosyal etkileşimlerini ve genel yaşam kalitesini etkileyebilir. Bu nedenle, çocukların düzenli göz muayenesi yaptırması büyük önem taşır. "Çocuklarda göz muayenesi ne zaman yapılır?" sorusu, ebeveynler için kritik bir konudur. Göz muayenesi sıklığı, potansiyel problemleri erken tespit etmek ve uygun müdahaleyi sağlamak amacıyla düzenlenir ve çocuğun yaşamının farklı aşamalarına uygun olarak planlanmalıdır. Genel muayene takvimi şunları içerir:

Yenidoğan Dönemi: Çocukların ilk göz muayenesi doğumdan hemen sonra yapılır. Yenidoğan bebekler, doğum sonrası bir pediatrik göz muayenesinden geçirilir. Bu muayene, doğuştan gelen göz hastalıklarını, örneğin retinoblastoma veya katarakt gibi, tespit etmek ve erken müdahale sağlamak amacıyla gerçekleştirilir.
Bebeklik ve İlk Yıl: Bebeklerin ilk yılında göz muayenesi genel sağlık kontrolünün bir parçasıdır. Özellikle bebek 6 aylık olduğunda, göz muayenesi daha ayrıntılı yapılır. Bu muayenede, refraksiyon hataları ve göz hareketleri gibi temel göz sağlığı unsurları değerlendirilir.
Okul Öncesi Dönem (1-5 Yaş): Çocuklar bu dönemde, 2 ila 5 yaş arasında yıllık göz muayenesi yapılmalıdır. Bu muayene, potansiyel göz sorunlarını erken tespit ederek uygun tedavi sağlayabilir.
İlkokul ve Sonrası Dönem: Okula başladıkları dönemde ve sonrasında, göz muayenelerinin iki yılda bir yapılması önerilir. Okul çağındaki çocuklarda görsel ihtiyaçlar belirgin hale geldiğinden düzenli muayeneler önemlidir.
Belirgin Semptomlar Durumunda: Eğer çocukta gözle ilgili belirgin sorunlar veya şüpheli belirtiler varsa, örneğin sık göz ovuşturma, baş ağrıları, okuma güçlüğü veya gözlerde kızarıklık gibi, hemen bir göz doktoruna başvurulmalıdır.

Çocuklarda En Çok Görülen Göz Problemi Nedir?

Gözlerin sağlıklı gelişimi, çocukların büyüme ve gelişim süreçlerinde kritik bir rol oynar. Ancak çeşitli faktörler nedeniyle çocuklarda bazı yaygın göz problemleri ortaya çıkabilir. Çocuklarda sıkça rastlanan göz sorunlarından bazıları şunlardır:

Astigmat: Astigmat, gözdeki ışığın düzgün bir şekilde odaklanamamasından kaynaklanan bir kırma kusurudur. Bu durum, hem yakın hem de uzak mesafedeki nesnelerin bulanık görünmesine neden olabilir.
Miyop: Miyop, uzağı net görememe durumudur. Miyop çocuklar, yakındaki nesneleri net bir şekilde görebilirken, uzak nesneleri bulanık olarak görür. Bu sorun genellikle okul çağında başlar ve zamanla ilerleyebilir.
• Hipermetrop: Hipermetrop, yakın mesafedeki objeleri bulanık görmeye yol açan bir kırma kusurudur.Hipermetrop çocuklar, uzaktaki nesneleri net bir şekilde görebilirken, yakındaki nesneleri bulanık görürler.
Şaşılık: Şaşılık, gözlerin aynı noktaya aynı anda odaklanamaması durumudur. Genellikle çocukluk döneminde başlar ve erken teşhis edilip tedavi edilmezse görme sorunlarına yol açabilir.

Çocuklarda görülebilen diğer göz problemleri şunlardır:

Göz tembelliği: Bir gözün diğerinden daha az görmesi durumudur. Şaşılık veya refraksiyon hataları gibi nedenlerle ortaya çıkabilir ve erken müdahale gerektirir.
Göz kuruluğu: Göz yüzeyinin kuruması durumudur. Uzun süre bilgisayar kullanımı, klimalı ortamlar veya kuru hava gibi faktörlerden kaynaklanabilir. Tedavi genellikle damla veya merhemlerle yapılır.
Göz enfeksiyonları: Çocuklar, oyun oynarken ellerini gözlerine sürme veya enfekte objelere dokunma gibi nedenlerle göz enfeksiyonlarına yatkındır. Konjonktivit gibi enfeksiyonlar, kızarıklık, sulanma ve kaşıntı ile kendini gösterir.
Göz travmaları: Darbe, çarpma veya düşme gibi nedenlerle oluşan göz travmaları ciddi görme kaybına neden olabilir.
Alerjik reaksiyonlar: Polen, ev tozu veya hayvan tüyleri gibi alerjenlere maruz kalmak, gözlerde alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Bu durum, kaşıntı, kızarıklık ve sulanma gibi belirtilerle kendini gösterir.Tedavi süreci alerjenlerden kaçınma ve ilaçlarla yönetilebilir.

Çocuklarda Göz Bozukluğu Neden Olur?

Çocukların göz sağlığındaki sorunlar çeşitli etkenlerden kaynaklanabilir. Bunlar arasında şunlar bulunur:

Genetik yatkınlık
Erken çocukluk döneminde yaşanan gelişimsel faktörler
Prematüre doğum
Ekran kullanım süreleri ve alışkanlıkları (tablet, telefon gibi)
Göz enfeksiyonları veya yaralanmaları
Yetersiz aydınlatma koşulları