Çocuklarda Su Fıtığı ( Hidrosel )
Hidrosel, anne karnında kasık kanalının açık kalması sonucu karın iç zarının bu kanaldan skrotuma (testisin bulunduğu torba) doğru uzanmasıyla oluşur.
Gebeliğin erken dönemlerinde testisler böbreklerle aynı yükseklikte bulunur. Fetüs gelişirken, testisler yavaş yavaş aşağıya doğru hareket eder ve doğumun yaklaşmasıyla birlikte kasık kanalından geçerek skrotuma yerleşirler. Normalde, testisler indikten sonra kasık kanalı kapanır. Eğer bu kapanma gerçekleşmezse, bağırsaklar ya da yumurtalıklar gibi karın içi organları kasık kanalından geçerek skrotuma inebilir ve bu durum kasık fıtığına (inguinal herni) yol açar.
Hidrosel, karın içindeki sıvının kasık kanalını geçerek skrotuma ulaşmasına izin veren, ancak diğer organların bu alana girmesini engelleyen dar bir alanın mevcut olduğu durumlarda gelişir. Bu süreçte, kasık kanalı sadece sıvı için geçiş sağlarken, diğer yapıların geçişini kısıtlar. Bu durumda, karın içindeki sıvı kasık kanalından aşağı doğru geçer ve kasık veya skrotumda şişlik oluşturur. Genellikle sağ testis, sol testise göre daha geç inme eğilimindedir ve bu nedenle sağ kasık kanalının kapanması da daha gecikir. Bu nedenle sağ tarafta hidrosel, fıtık veya inmemiş testis görülme sıklığı biraz daha fazladır. Her iki tarafta hidrosel ve fıtık durumları %10-20 oranında görülebilir.
Bazen doğumdan sonra, çocukluk döneminde kasık veya skrotumda su birikintileri (hidrosel) gelişebilir. Bu durumun nedenleri arasında travmalar, testis veya testisin çevresindeki epididim bezinin iltihaplanması ve testis tümörleri bulunabilir. Bu tür olaylar titiz bir şekilde incelenmeli ve etkili tedavi yöntemleri hayata geçirilmelidir.
Adana’da hizmet veren çocuk doktoru Uzm. Dr. Songül Uzgelir, çocuklarda Su Fıtığı tanı ve tedavisini anlattı.
Su Fıtığı (Hidrosel) Belirtileri Nelerdir?
Hidroselin (su fıtığı) en önemli belirtisi torbalarda oluşan şişliktir. Bu şişlik genellikle ağrısızdır ve yavaş bir büyüme süreci gösterir. Çoğu zaman hidrosel, herhangi bir rahatsızlık yaratmaz. Doğumsal hidrosel durumlarında, testisteki şişlik sabah saatlerinde azalabilir ve gün içinde daha fazla belirginlik kazanabilir. Doğum sonrasında belirgin bir şekilde gözlemlenen hidrosel, testislerdeki bu şişlikle kendini gösterebilir. Yükselen karın içi basıncı, şişliğin daha fazla belirginleşmesine yol açabilir. Bu durum, fıtıkla birlikte meydana gelebileceği gibi, tek başına da gözlemlenebilir.
Hidrosel Türleri
Kommunike Hidrosel
Kommunike hidrosel, kasık kanalı ile skrotumda sıvı toplanmasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Muayene sırasında hem skrotumda hem de kasık kanalında şişlik gözlemlenir. Bu şişlik, sabahları genellikle çok azalmış olur; bu, çocuğun gece boyunca uyuması nedeniyle yerçekiminin etkisiyle sıvının karın içine geri dönmesindendir. Ağlama, ıkınma, öksürme veya ağırlık kaldırma gibi karın içi basıncını artıran durumlarda veya uzun süre ayakta kalındığında, akşamları şişlik daha belirgin hale gelir. Aileler bu durumu zaman zaman ortaya çıkan ve bazen tamamen kaybolan bir durum olarak tanımlar.
Testis Hidroseli
Testis hidroseli, kasık kanalının yalnızca sıvının geçişine izin verecek şekilde açık olduğu durumdur. Bu durumda şişlik yalnızca skrotumda görülür. Kordon Kisti veya
Kord Hidroseli
Kordon kisti ya da kord hidroseli, sıvının yalnızca kasık kanalında belirgin olduğu bir durumdur. Muayene sırasında kasık kanalında bir kitle hissedilir. Ultrasonografiyle bu kitle, dış zarla kaplı bir su kesesi olarak görüntülenir.
Abdominoskrotal Hidrosal
Abdominoskrotal hidrosel, kum saati şeklinde bir görünüm sergiler. Bu yapının üst kısmı karın içinde, alt kısmı ise kasık kanalı ve skrotumda şişlik olarak görülür. Skrotuma baskı uygulandığında sıvı karın içine geçer ve karındaki şişlik artar; bu, tanı koyma açısından önemli bir bulgudur. Kum saati şeklindeki hidrosel, ultrason ve bilgisayarlı tomografi ile tespit edilebilir. Travma, enfeksiyon ve testis tümörleri nedeniyle oluşan hidrosel, doğuştan değil, genellikle daha sonraki yaşlarda meydana gelen bir durumdur. Altta yatan hastalığın tedavi edilmesi, bu tür hidrosellerin iyileşmesine yardımcı olabilir. Bu tür hidroseller doğumsal değildir; genellikle daha ileri yaşlarda ortaya çıkarlar. Temel hastalığın tedavisi ile düzelme gösterirler.
Hidrosel Tanısı
Fiziksel muayene ile tanı, %90 oranında kesinlik sağlayabilir. Belirgin bir kabarıklık, kasık ve skrotum bölgesinde görülür; bu alan elle dokunulduğunda hissedilir. Bu şişlik, su dolu bir balon gibi görünür. Kasık fıtığında, şişliğe baskı yapıldığında karın içindeki yapılar kolaylıkla karın boşluğuna geçebilir ve bu da şişliğin kaybolmasına neden olur. Çocuk ıkındığında ise şişlik yeniden oluşur. Ancak hidroselde, kanaldaki dar açıklık nedeniyle şişlik yavaşça artar ve azalır. Bu, kasık fıtığı ile hidrosel arasındaki en belirgin ayrım yöntemidir. Skrotuma bir ışık kaynağı tutulduğunda hidroselde parlak bir ışık yansıması görülür. Sıvı, ışığı geçirdiği için bu yansımayı verir. Böylece kitlenin içinde sıvı olduğuna dair bir gösterge elde edilir ve hidrosel tanısı konabilir. Bu yönteme transilluminasyon denir. Ancak, %100 güvenilir bir test değildir; boğulmuş fıtık durumlarında da benzer belirtiler görülebilir. Ultrasonografi, sıvının varlığını, miktarını ve şişlik içindeki yapıları net bir şekilde görüntülemekte oldukça etkilidir.
Hidrosel Tedavisi
Komunike hidrosel ve testis hidroseli olan bebeklerde genellikle bir yaşına kadar beklenir; bu durumların %90’ı kendiliğinden düzelir, bu nedenle cerrahi müdahaleye gerek yoktur. Ancak bir yaşından sonra hidrosel düzelmezse, cerrahi tedavi yapılması gerekir. Kordon kisti ve abdominoskrotal hidrosel tanısı konduğunda, uygun koşullar oluştuğunda cerrahi müdahale gerçekleştirilmelidir. Abdominoskrotal hidrosel durumunda, karın içindeki zar üzerinde tümör gelişimi ve bu tümörün böbreğe baskı yaparak üriner sistemde genişlemelere yol açabileceği bildirilmiştir. Kordon kistinin kendiliğinden geçmesi oldukça nadirdir; bu nedenle, 6 aydan sonra ameliyat edilmesi önerilmektedir. Hidrosel tedavisi için uygulanan operasyona hidroselektomi denir. Bu prosedür, kasık bölgesinin üst kısmında, karın altındaki doğal hatlar boyunca yaklaşık 1-2 cm boyutunda bir kesik açılarak gerçekleştirilir. Açık olan hidrosel kanalı bulunarak çevresindeki yapılar serbestleştirilir ve bağlanarak kasık ile karın içi arasında sıvı akışının engellenmesi sağlanır. Abdominoskrotal hidroselde, karın içindeki hidrosel cerrahi olarak çıkarılır ve batın ile kasık arasındaki bağlantı kapatılır. Bu operasyon, nadir komplikasyonlar barındıran ve aynı gün içinde tamamlanabilen bir cerrahi müdahaledir. Ameliyatın nadir görülen komplikasyonları arasında şunlar bulunur:
- Testis damarlarının hasar görmesi veya kopması
- Spermatik kordun kopması
- Bağlanan kasık kanalının yeniden açılması ya da bağlanamaması
- Ameliyat bölgesinde ve skrotumda kan birikimi (hematom) oluşması
- Hidroselin yeniden ortaya çıkması
