Yeni Doğan Beslenmesi
Hayatın her döneminde kritik öneme sahip doğru beslenme alışkanlığının temelleri gelişimin en hızlı olduğu bebeklik evresinde atılır. Yaşama sağlıklı bir başlangıç yapmak için doğumdan itibaren iki yaşına kadar dengeli bir beslenme takvimi izlenmelidir. Özellikle büyüme geriliği, çocukluk çağında yaygın rastlanılan rahatsızlıklardan biridir.
Bu hastalığın en yaygın nedeni, 0-2 yaş grubundaki bebeklerde görülen vitamin ve mineral eksikliğidir. İki yaş sonrasında büyüme geriliğinin tedavisi oldukça zordur. Bu yüzden, bebeklerin bu dönemde düzenli beslenmesi ve annelerin bu konuda bilinçlendirilmesi büyük önem taşır. Adana'da sağlık hizmeti sunan Uzm. Dr. Songül Uzgelir, yenidoğan beslenmesi hakkında merak edilenleri anlattı.
Yeni Doğan Beslenmesi Nedir?
Yeni doğan beslenmesi, bir bebeğin doğumdan sonraki ilk aylarında sağlıklı büyümesi ve gelişmesi için aldığı besinleri ve bu süreçte dikkat edilmesi gereken unsurları içerir. Bu dönemde, dünyaya yeni gelen bir bebek için en ideal besin, hiç şüphesiz anne sütüdür.
Anne Sütü Neden Önemlidir?
Anne sütü, bağışıklık sistemini güçlendiren antikorlar içerir ve ilk altı ay boyunca bebeğin tüm besin ihtiyaçlarını tek başına karşılayacak zenginliktedir. Anne sütü, aynı zamanda bebeğin fiziksel ve zihinsel gelişimini destekler. Yenidoğan sarılığını önlemeye yardımcı olur ve enfeksiyon ile alerjik hastalıklara karşı da koruma sağlar. Tüm bu nedenlerden dolayı, bebeğin doğumdan kısa süre sonra anne memesiyle buluşturulmasına özen gösterilmelidir. Anneler doğumun ilk saatlerinden itibaren sık aralıklarla bebeğini emzirerek süt üretimini artırabilir.
Yeni Doğan Beslenmesi Nasıl Yapılır?
Yeni doğan bebekler, doğumdan sonraki ilk saatlerde emzirilmelidir. İlk günlerde gelen sarımsı anne sütü (kolostrum), bebeğin bağışıklık sistemini güçlendirir. Bebeklerin emme süreleri değişken olabilir. Özellikle ilk haftalarda sık sık, talep ettikçe emzirme gerçekleştirilmelidir. Genellikle her 2 ila 3 saatte bir emzirme yapmak idealdir. Her iki göğüsten de emzirmenin yapılması süt miktarını artırır ve bebeğin tam beslenmesine yardımcı olur.
Anne Sütü Verilirken Nelere Dikkat Edilmelidir?
Doğum sonrasında, bebeğe ilk emzirme 30 dakika ila 1 saat içinde gerçekleştirilmelidir. Emzirme öncesinde bebeğe hiçbir sıvı gıda verilmemelidir. Uzmanlar, yenidoğanlara ilk 6 ay boyunca yalnızca anne sütü verilmesini önerir. Tamamlayıcı besinlere 6. aydan sonra başlanmalı ve anne sütüyle birlikte en az 2 yaşına kadar devam edilmelidir. İlk ağız sütü oldukça besleyicidir ve bebeğin az miktarda emmesi bile anne sütünün artmasına katkı sağlar. Bebeğin doğum sonrası emzirilmesi, anne sütünün sürekliliği için gereklidir.
Bu yüzden anne ile bebeğin aynı ortamda bulunmalarına dikkat edilmelidir. Anneler, lohusalık döneminde fiziksel ve psikolojik değişimleri göz önünde bulundurarak, yeterli ve dengeli beslenmeye gayret göstermelidir. Su, süt, ayran, limonata, şerbet ve taze sıkılmış meyve suları daha fazla tüketilmelidir. Ancak kafein barındıran çay ve kahveden uzak durulmalıdır. Anneler, bol bol dinlenmeli ve daha sakin, huzurlu bir ortamda bebekleriyle sürekli tensel temas kurmalıdır.
Emzirme Pozisyonu Neden Önemlidir?
Yenidoğanın beslenmesi, bebeğin fiziksel ve zihinsel gelişimi açısından hassas bir süreçtir. Bu sebeple, doğum sonrası bebeğin kilosu ve sağlık takibi önemlidir. Bebek, düzenli olarak doktor kontrolüne götürülmeli ve kilo alımı izlenmelidir. Ayrıca emzirme sırasında hem annenin hem de bebeğin rahat olması gerekir. Bebeğin memeyi uyarmasının yanı sıra doğru emzirme pozisyonu, bebeğin memeyi iyi şekilde kavramasına yardımcı olur; bu da etkili emzirmeyi ve yeterli süt alımına katkı verir. Ayrıca, meme yarası gibi sorunlar da engellenmiş olur.
Bebeğin Doğru Emme Biçimi Nasıldır?
Unutulmamalı ki doğru pozisyon, hem anne hem de bebek için keyifli bir emzirme deneyimi demektir. Doğum sonrasında anneler, süt kalitelerini korumak için dengeli beslenmeli ve bol sıvı tüketmelidir. Eğer anne sütü yeterli değilse veya çeşitli gerekçelerle bebek emzirilemiyorsa, çocuk doktorunun bilgisi dahilinde formül mama kullanılabilir. İlk 10-12 günde oluşması normal kabul edilen meme ucu yaralarının bu süreyi aşması bebeğin hatalı emdiğine işaret eder.
Bebeğin, memenin kahverengi kısmını vakumlayarak aşağıya indirmesi, doğru emme biçimidir. Bebeğin yalnızca meme ucunu emmesi, meme ucu yaralarına zemin hazırlayabilir. Öte yandan bebek yeterli beslenemediği için kilo kaybı yaşayabilir. Doğum sonrasında veya bebeğin hastanedeki rutin kontrolleri sırasında doğru emzirme teknikleri hakkında doktor ve hemşirelerden yeterli bilgi alınabilir.
Bebeklerde Beslenme Düzeni Nasıl Olmadır?
Annelerin, bebeklerini talep ettikleri sıklıkta emzirmeleri önerilir. Yenidoğanların ise ilk dört ayda ortalama 600 ila 700 gram kilo alması hedeflenir. Bebeğin ideal kilosunu kavuşabilmesi için şöyle bir beslenme düzeni planlanabilir: Gündüzleri bebekleri 2 ila 2,5 saatte bir, geceleri ise 3 saatte bir emzirilebilir. Bebek birinci ayda yeterli kiloya ulaşmışsa, ikinci ayda gündüzleri 3 ila 3,5 saatte, geceleri ise 4 saatte bir beslenebilir. Üçüncü aydan sonra gündüz beslenme periyodu 3 ila 3,5 saatte bir olabilir; gece beslenmesi ise bebek uyanınca yapılabilir.
Yenidoğanların Beslenmesinin Püf Noktaları Nelerdir?
Bebekler emme isteklerine rağmen genellikle erken yorulur ve uykuya dalarlar. Anneler, uyuyan bebeklerinin yeterince emmediğini fark ettiklerinde çene altlarını, ayaklarını veya ellerini hafifçe gıdıklamak suretiyle uyandırıp tekrar emmelerini temin edebilirler. Bebeklerin özellikle ilk üç ayda anne memesinde uzun süre kalmaları oldukça değerlidir. Bu zaman aralığı, hem beslenme hem de anne ve bebek ilişkileri açısından kritik bir süreçtir.
Bebeklerde Moro Refleksi Neyin Belirtisidir?
Böyle bir yöntem anne sütünü artıracağı gibi bebeğin yeterince beslenmesine de fayda sunar. "Moro refleksi" bebeklerin doğuştan sahip olduğu bir refleks olup, sağlıklı sinir sistemi gelişiminin bir göstergesi olarak kabul edilir. Yüksek seslere ve ani hareketlere tepki olarak bebeklerin sıçrayıp ellerini göğsüne çekmesi şeklinde tanımlanan Moro (sıçrama) refleksi, onların sağlıklı olduklarının bir belirtisidir.
Bebeğin 15 dakikada her iki memeyi emmesi karnı doyması için yeterlidir. Böyle durumlarda bebek memeden alınıp göğüste ten teması kurulabilir. Yenidoğanlara ilk 1 ayda beslenme sonrası masaj yapılarak gazlarını çıkarmalarına yardımcı olunmalıdır. Annenin yeterli sütü yoksa meme uyarılarak süt miktarı artırılabilir. Emzirme sonrasında pompa ile göğüsler 15 dakika süreyle sağılabilir. Bebeklerin doyduklarını gösteren yöntemlerden biri de çişli bez sayısıdır. Bebeğin gün boyu 5 bezinde yoğun çiş varsa yeterli besleniyor anlamına gelir.
