Bebeklerde ve Çocuklarda Uyuz Nasıl Bulaşır? Korunma Yolları Nelerdir?
Uyuz hastalığı akarların neden olduğu bir çeşit cilt hastalığıdır. Kişinin cildinde şiddetli kaşıntı ve döküntü yaratan uyuz hastalığı, özellikle kış ve son bahar mevsimlerinde artış gösteren, bulaşıcı nitelikte bir rahatsızlıktır. Dünya genelinde son derece yaygın olan sarcoptes scabiei von hominis akarının, cildin üst katmanında yer etmesinden kaynaklanan uyuz hastalığı zaman içerisinde ciltte tüneller açar. Açılan bu tünellerden ilerleyerek kaşıntıya yol açar. Özellikle geceleri daha yoğun hissedilen kaşıntılarla seyreden uyuz hastalığı, tedavi edilmezse yara ve döküntüler meydana gelmeye başlar. Kişisel hijyenden bağımsız olarak herkeste karşımıza çıkabilen uyuz hastalığı özellikle okul gibi toplu alanlarda daha hızlı yayılır. İnsandan insana yayılan uyuz hastalığı çocuklarda ne gibi etkiler yaratır, nasıl bulaşır ve korunma yöntemleri nelerdir, Adana’da hastalarına hizmet veren Uzman Çocuk Doktoru Songül Uzgelir anlattı.
Uyuz Hastalığı Nedir?
Tıp literatüründe skabies olarak adlandırılan uyuz hastalığı bir akarın neden olduğu, bulaşıcılık düzeyi yüksek bir cilt hastalığıdır. Gözle görülemeyen akarların yol açtığı uyuz hastalığı cildin üst katmanına yerleşir ve zamanla tüneller açarak ilerlemeye başlar. Ortalama 4-8 hafta yaşayan uyuz bu süreçte açtığı tünellerde yumurtalarını bırakır.
Ciltte Uyuz Belirtileri Nelerdir?
Cilt dokusunda reaksiyonlara yol açan uyuz hastalığının en önemli belirtisi şiddetli kaşıntıdır. Tedavi edilmediği taktirde ciltte yara, enfeksiyon ve döküntüler meydana getirir. Yumurtalar ile çoğalan akarlar insan bedeni dışında bir ila iki gün süre ile hayatta kalabilir. Bu nedenle toplu yaşam alanlarında kolaylıkla bulaşır. Akarın ciltte açtığı tünellere bıraktığı dışkı ve yumurtalar kişinin ciddi şekilde kaşınmasına neden olur. Bilek, parmak araları, göbek çevresi, koltuk altı, ayak, dirsek gibi bölgelerde kaşıntı daha ciddi şekilde hissedilir. Uyuz hastalığı çocuğun genel sağlık durumu için büyük bir tehlike yaratmasa da yaşam kalitesine büyük oranda zarar verir. Şu belirtilerle karşılaştığınızda doktorunuza başvurmanız gerekir:
- Gece saatlerinde artış gösteren şiddetli kaşıntı
- Cilt yüzeyinde akarların neden olduğu gri veya beyaz renkli çizgiler
- Cilt yüzeyinde içi sıvı dolu lezyonlar
- Sıcak banyo sonrası artış gösteren kaşıntı
- Akarların açtığı tünellerde kir birikmesi ve siyah nokta oluşumları
- Yaygın kızarıklık, yara ve döküntüler…
Bebeklerde Uyuz Belirtileri Nelerdir?
Bebeklerde uyuz hastalığı, cilt kızarıklığı, şiddetli kaşıntı ve döküntü benzeri belirtilerle kendisini gösterir. Bebeklerin cildinin daha hassas oluşu, uyuz hastalığının yol açtığı semptomların çok daha kolay fark edilmesine neden olur. Eğer bebeklere uyuz tanısı konursa doktor bazı ilaçlar reçete eder. Bunun yanı sıra enfeksiyonun ailedeki diğer bireylere yayılmasını önlemek için bazı hijyen tedbirleri alınması gerekir.
Uyuz Hastalığı Neden Olur?
Uyuz hastalığı, sarcoptes scabiei isimli bir akarın insan cildine yerleşmesiyle meydana gelir. Bu akar (parazit) cildin üst katmanına yerleşir ve tüneller açarak ilerlemeye başlar. Açtığı tünellere bıraktığı dışkı ve yumurtalar, enfeksiyona yol açar. Temas yolu ile kolaylıkla bulaşan uyuz hastalığı ortak giysiler aracılığı ile de bulaşabilmektedir.
Uyuz Hastalığı Nasıl Bulaşır?
Uyuz hastalığı kolaylıkla bulaşabilen bir rahatsızlıktır. Toplum genelinde uyuz hastalığının görülme sıklığı, kış ve sonbahar mevsiminde artmaktadır. Özellikle okul, hastane ve toplu taşıma gibi alanlarda hızla bulaşabilir.
Çoğu zaman aile bireylerinden birinde uyuz enfeksiyonu olması, ailenin geri kalanına da yayılmasına neden olur. Çarşaf, giysi ve havlu gibi eşyaların ortak kullanılması uyuzun bulaşmasına neden olabilmektedir. İnsan bedeni dışında bile bir iki gün yaşayabilen uyuz böceği her yaştan ve cinsiyetten insana kolayca bulaşabilir. Kişisel hijyenle doğrudan bir ilişkisi yoktur.
Uyuz Hastalığının Tanısı Nasıl Konulur?
Dünya genelinde hemen her yaş ve cinsiyetten insanda görülebilen uyuz hastalığının tanısında hastanın anamnezi alınır. Sonrasında fiziksel bir muayene gerçekleştirilir. Genellikle uyuz hastalığının neden olduğu semptomlar, doktorun uyuz tanısı koyabilmesi için yeterlidir.
Doktor, gerekli görürse doku örneği alarak bir takım laboratuvar testlerine başvurabilir. Bir çocuğa veya yetişkine uyuz tanısı konulduktan sonra, herhangi bir belirti göstermeyen aile bireylerinin bile kontrol edilmesi ve bazı önlemler alması gerekir. Zira uyuz hastalığı bulaştıktan sonra iki ila altı hafta boyunca herhangi bir semptom göstermeyebilir.
Bebeklerde Uyuz Tedavisi Nasıl Olur?
Bebeklerde uyuz tedavisi yapılırken dikkat edilmesi gereken bazı konular vardır. Bunlar:
Bebeklerde kullanılan tüm ilaçların, bebeğin yaşına uygun ve güvenli olması gerekir. Hem doktor hem de aile ilaçların kullanım talimatlarını dikkate almalıdır.
Uyuzun neden olduğu kaşıntı bebeği son derece rahatsız eder. Kaşınan bölgenin enfekte olması ihtimali yüksektir. Bu yüzden bebeğin yaşadığı kaşıntıyı kontrol altına alabilmek için doktorun tavsiye ettiği tedavilerin titizlikle uygulanması gerekir.
Bebeklerde görülen uyuz vakalarında tedavi esnasında doktorun gözetimi büyük önem taşır. Bu durum tedavinin başarısı ve bebeğin güvenliği açısından büyük önem taşır.
Doğru bir yaklaşımla bebeklerde görülen uyuz hastalığının tedavi edilmesi mümkündür. Uygulanan doğru tedavi ile birlikte bebeğin hızlıca iyileşmesi sağlanabilir. Erken tanı ve doğru tedavi sayesinde hem bebeğin rahatsızlığı giderilir hem de hastalığın başka aile bireylerine yayılması önlenebilir. Tedavi sürecinde çevresel temizlik ve hijyen koşulları da büyük önem taşır.
Çocuklarda Uyuz Tedavisi Nasıl Olur?
Topikal Tedaviler
Uyuz hastalığının tedavisinde genellikle doktorlar kremlere başvurur. Doktorun tavsiye ettiği krem, bebeğin vücudunun tamamına, özellikle de ayaklar, parmak araları, boyun ve avuç içi gibi bölgelere uygulanır. Gece uyumadan önce uygulanan bu kremler, bebeğin vücudunda 8-14 saat kadar bırakılır. Ertesi gün krem yıkanarak temizlenebilir.
Çoğu vakada tek bir uygulama yeterli olabilirken bazı vakalarda bir hafta sonunda ikinci bir krem uygulaması gerekebilir.
Sülfür
Bebeklerde meydana gelen uyuz hastalığının tedavisinde kullanılabilen bir diğer yöntem de sülfür yani kükürt içerikli merhemlerdir. Bu merhemlerin birkaç gün boyunca sürekli olarak uygulanması gerekir.
Oral İlaçlar
Bebeklerde genellikle tercih edilmeyen oral ilaçlar ancak şiddet düzeyi yüksek ve topikal tedavilerle sonuç alınamayan vakalarda doktorlar tarafından düşünülebilir. Ancak olası yan etkilerinden dolayı genellikle bebek ve çocuklarda tercih edilmez.
Kaşıntı ve Cilt Tahrişini Hafifletme
Kaşıntıyı hafifletmek için kimi zaman antihistaminik kremlerden faydalanılabilir. Bu ilaçlar bebeğin yaşadığı kaşıntı şikayetini büyük oranda hafifletir. Aynı zamanda kortikosteroid kremlerle cilt inflamasyonu ve kaşıntı azaltılabilir. Ancak doktorlar, bebeklerde bu tür kremlerin uzun süreli kullanımını tavsiye etmez. Doktor tavsiyesi olmadan asla bir ilaç kullanılmamalıdır.
Hijyen ve Çevresel Temizlik
Bebeğin bütün kıyafetlerinin, çarşaflarının ve yatak takımlarının sıcak suda yıkanması gerekir. Hatta gün içerisinde sıkça temas ettiği oyuncaklar da dezenfekte edilmelidir. Bebeğin temas halinde olduğu tüm yüzeyler temizlenerek uyuz parazitlerinin yayılması engellenmelidir.
Yıkanamayan nesnelerin ise birkaç gün boyunca kapalı tutulması parazitlerin ölmesine yardımcı olabilir.
Takip ve Gözlem
Tedavinin ardından bebeğin cildinin durumu düzenli olarak takip altında tutulmalıdır. Kaşıntı ve döküntüler birkaç hafta varlığını sürdürebilir. Buna karşın tedavinin ardından parazitlerin ölmüş olması beklenir. Fakat semptomlar varlığını sürdürür hatta yeni belirtiler meydana gelirse doktorla tekrar iletişim kurmak gerekir.
Tüm Aile Üyelerinin Tedavi Edilmesi
Uyuz hastalığı bulaşıcılık düzeyi yüksek bir hastalık olduğu için bebek ile yakın temasta bulunan tüm aile bireyleri ve bakım veren kişiler tedavi edilmelidir. Aksi halde uyuz enfeksiyonunun yeniden bulaşma riski son derece yüksektir.
