Çocuklar Konjenital Kalp Defektleri
Dünya genelinde her yıl 1 milyondan fazla bebek kalp hastalığı ile birlikte dünyaya geliyor. Yani her yıl 1 milyondan fazla bebek, bir kalp hastalığı ile birlikte yaşama gözlerini açıyor. Tıp literatüründe iki yüzün üzerinde konjenital yani doğumsal kalp hastalığı bulunuyor. Bu rahatsızlıklar, kalbin odacıkları arasındaki deliklerde, kan dağılımını sağlayan damarlarda, kulakçık veya karıncık gibi kalbin farklı alanlarında meydana gelebiliyor. Özellikle bebeğin doğumunun ardından ilk günlerde konjenital kalp hastalıkları, yaşamsal tehdit arz edebiliyor. Adana'da hastalarına hizmet veren Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doktor Songül Uzgelir, konjenital kalp hastalıkları hakkında bilinmesi gerekenleri sizler için anlattı.
Konjenital Kalp Hastalıkları Ne Demektir?
Konjenital yani doğumsal kalp hastalıkları, yenidoğan bebeğin kalbinde bir hastalıkla birlikte yaşama gözleri ne açması anlamına gelir. Söz konusu bu defektler, bebek henüz daha anne karnındayken ortaya çıkar. Hastalıkların nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte aile üyelerinin birinde doğumsal kalp hastalığı olması, hamilelik sürecinde kullanılan ilaçlar, akraba evlilikleri veya röntgen çekilmesi sırasında maruz kalınan radyasyon, bebeklerdeki kalp hastalığı riskini artırıyor.
Konjenital Kalp Hastalıkları Belirtileri
Doğumsal kalp hastalıklarının farklı türleri mevcuttur. Her hastalık kendisine özgü farklı belirtilerle kendisini gösterir. Bu semptomlar kimi zaman doğumun hemen ardından ortaya çıkabilir, kimi zaman da bebeklik döneminde, hatta okul çağında kendisini ele verebilir. Örnek vermek gerekirse kalbin odacıklarındaki bir deliğin boyutu, semptomların ne zaman görüleceği üzerinde belirleyici olabilir. Bu yüzden herhangi bir hastalığı olmasa bile Yenidoğan bebekler rutin muayenelerle takip altında tutulmalıdır. Peki bir çocukta doğumsal kalp hastalığı şüphesi yaratacak belirtiler nelerdir?
Yenidoğanlarda
- Sık ve hızlı nefes alıp verme
- Kilo artışında yetersizlik
- Gelişimsel gerilik
- Morarma
- Emerken çabuk yorulma ve yetersiz beslenme
Bebeklerde Ve Okul Öncesinde
- Gelişim geriliği
- Dudak ve ağız içerisinde meydana gelen morluklar
- Sık sık alt solunum yolu enfeksiyonlarının yaşanması
- Hızlı nefes alıp verme
- Fiziksel aktiviteler veya oyun sırasında çabuk yorulma hali
- Aşırı terleme
Okul Çağında
- Bayılma
- Sık sık akciğer enfeksiyonlarının yaşanması
- Fiziksel aktivite sonrasında şiddetli göğüs ağrısı ve çabuk yorulma hali
Konjenital Kalp Hastalıkları Neden Olur?
Konjenital kalp defektlerinin nedeni tam olarak bilinmese bile kalıtsal bazı etkenlerin hastalıkların gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir . Aynı şekilde annenin gebelik sürecini nasıl geçirdiği de doğumsal kalp hastalıklarının gelişmesinde etkili olabilmektedir.
- Konsental kalp hastalıklarının altında yattığı varsayılan nedenler şu şekildedir:
- Down sendromu ve benzeri genetik rahatsızlıklar
- Hamilelik sürecinde alkollü içeceklerin tüketilmesi
- Annede diyabet hastalığının olması
- Hamilelik sürecinde kimyasal maddelere ve radyasyona maruz kalınması
- Yine gebelik döneminde annenin kullandığı psikiyatrik ilaçlar
- Annenin hamileyken kızamıkçık ve benzeri enfeksiyonlar geçirmesi
- Hamilelik döneminde röntgen filmi çekilmesi ve bazı ilaçların bilinçsiz biçimde kullanılması
- Akraba evlilikleri
Konjenital Kalp Hastalığı Tanısı
Doğumsal kalp rahatsızlıklarının bebek henüz dünyaya gelmeden önce tespit edilmesi günümüz olanakları ile mümkündür. Bu durum bebek sağlığı açısından büyük önem taşır. Çünkü doğumsal kalp hastalığı ile yaşama merhaba diyen her 3 bebekten birinde acilen müdahale etme gerekliliği vardır. Hamileliğin 18 ve 20. haftalarından itibaren fetal ekokardiyografi yöntemi ile hastalıklara dair tanı koymak mümkündür.
Bu yöntem anneye ve anne karnındaki bebeğe herhangi bir zarar vermez. Ancak bu tetkik uzman bir çocuk kardiyoloğu tarafından gerçekleştirilmelidir.
Doğumsal kalp hastalıklarına ilişkin tanı koymak amacıyla kullanılan tetkikler şu şekildedir:
- EKG
- EKO
- Oksijen Saturasyonu
- Efor testi
- Akciğer Grafisi
- Anjiyografi
- Kardiyak MR ve BT
- Holter Monitörizasyon
Doğumsal Kalp Hastalığı Tanısı
Hastalığın kendine özgü detaylarına bağlı olarak konjenital kalp hastalıklarının tedavisindeki yaklaşımlar da şekillenmektedir. Genellikle 3 temel yaklaşım söz konusudur. Kimi zaman ilaç uygulamalar ile, kimi zaman anjiyografi gibi girişimsel müdahalelerle veya cerrahi yöntemle tedavi amaçlanır. Hastalığın türü ve şiddeti bu yöntemlerden birinin veya birkaçının uygulanmasını gerektirebilir. Tedavi planlaması çocuğun kendine özgü koşulları gözetilerek çocuk kardiyoloji uzmanı tarafından gerçekleştirilir. Eğer herhangi bir cerrahi müdahale gerekiyorsa bu işlem pediatrik kalp ve damar cerrahisi hekimleri tarafından uygulanır.
En Sık Görülen Konjenital Kalp Defektleri Nelerdir?
- Büyük damarların ters çıkışı
- Atrial septal defekt
- Ventriküler septal defekt
- Fallot tetrolojisi
- Mekanik kalp kapağı
- Vasküler ring
- Patent duktus arteriozus
- Atrioventriküler septal defekt
- Aort koarktasyonu
- Biyolojik kalp kapağı
Konjenital Kalp Defektleri Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Ortalama olarak her 100 yenidoğan bebekten bir tanesi, kalp hastalığı ile birlikte yaşama merhaba der.
Doğumsal kalp hastalıklarının önemli bir bölümü kalp üzerinde herhangi bir yapısal hasar vermediği sürece ciddi ve büyük semptomlar göstermez. Bu yüzden ailelerin çocuklarındaki doğumsal kalp hastalığını fark etmesi pek de mümkün değildir. Söz konusu hastalıklar ancak rutin doktor kontrolleri sırasında fark edilebilir.
Bazı özel vakaların haricinde bu günümüzde mümkün değildir. Bebek henüz anne karnındayken Fetal EKO uygulaması ile eğer bebeğin kalbinde ağır bir hasar varsa tespit edilebilmektedir. Bu gibi durumlarda doktor aileyi gelecekte uygulanacak tedaviler hakkında bilgilendirir.
Evet konjenital kalp defektleri büyük oranda tedavi edilebilmektedir. Özellikle erken tanı konulan vakalar tedavideki başarı açısından büyük avantaj sağlar.
Konjenital kalp hastalıklarında ayırt edici belirtilerden biri de morarmadır.
Evet maalesef ilk çocuğunda doğumsal kalp hastalığı bulunan aileler ikinci kez çocuk sahibi olduklarında, ikinci çocuklarında da bu hastalığın görülme ihtimali normalin üzerinde seyreder. Fakat bu ikinci çocukta kesin olarak doğumsal kalp hastalığı görüleceği anlamına da gelmez. Bir başka çocuğun doğumsal kalp hastalığına sahip olma riski %1 ise önceki kardeşinde doğumsal kalp hastalığı olan bir çocukta bu oran %3 veya 4 seviyelerine yükselir. İlk çocuğunda konjenital kalp hastalığı görülen ailelerde ikinci hamileliğin 18 ve 20. haftasının ardından Fetal Ekokardiyografi yapılması tavsiye edilmektedir.
Hayır konjenital kalp rahatsızlıkları için ameliyat tek tedavi seçeneği değildir. Hatta konjenital bazı kalp defektlerinin çoğunda tedaviye dahi ihtiyaç duyulmayabilir. İlk olarak girişimsel tedaviler yani anjiyografi ve ilaç uygulamaları tercih edilir. Son çare olarak cerrahi tedavi seçeneğine başvurulur.
