Çocuklarda Evde Ateş Kontrolü Nasıl Olmalı?
Vücut ısısı, organ sistemlerinin olması gerektiği gibi çalışabilmesi için belli sınırlar içinde olmalıdır. Vücut ısısı, beyinde yer alan hipotalamus bölümü tarafından kontrol edilir. Yüksek ateş; bağışıklık sisteminin, vücuda giren ve enfeksiyona yol açan mikroorganizmalarla savaşmak için kullandığı bir araçtır. Yani çocuğun ateşinin yükselmesi, vücudunun enfeksiyonlara karşı mücadele için geliştirdiği doğal bir reaksiyondur. Ateş, vücudun en önemli savunma reflekslerinden biridir. Vücut, hastalığa yol açan bakteri ve virüslerle mücadele ederken ısısını arttırır. Artan vücut ısısı, virüs ve bakterilerin üreme sürecini yavaşlatır. Akyuvar sayısını arttırır. Beyaz hücreler de vücudun kendisinin enfeksiyonlara karşı savunmasını sağlar.
Yüksek ateş halinin yol açtığı bitkinlik, huzursuzluk ve halsizlik giderilmeli ve çocuk rahatlatılmalıdır. Çocukların ateşli havale yaşamasının önlenmesi için ailelerin bilinçli olması ve ateşin belli bir sınırdan sonra düşürülmesi gerekir. Adana’da hastalarına hizmet veren Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doktor Songül Uzgelir, evde ateş kontrolü nasıl olmalı, sizler için anlattı.
Ateş Ölçme Yöntemleri Nelerdir?
Vücut ısısı ölçülürken kullanılan farklı araçlar ve yöntemler söz konusudur. Yaşanan teknolojik gelişmeler sayesinde vücudun farklı noktalarından ölçüm yapan termometreler kullanılmaktadır. Ağızdan, koltuk altından, makattan, kulak yolundan veya alından ateş ölçmek mümkündür. Bu ölçümlerde termal kamera, cıvalı cam, elektronik, ve dijital araçlar kullanılabilmektedir. Ölçüm yapılacak cihazın çevredeki ısı ile etkileşime girmemesi, hızlı, doğru ve güvenilir olması gerekir.
Ağız İçinden Ateş Ölçümü
Ağız içinden yapılan ölçümlerin öncesinde cıvalı termometre sallanmalı cıva düzeyi 37 derecenin altına indirilmelidir. Dijital termometrelerde cihazın açma düğmesine basıldığında, ekranda “ölçüme hazır” ibaresi yazması beklenmelidir. Ölçüm için hazır olan termometre, dilaltı bölgesine ya da yanağın iç kısmına yerleştirilmeli. Sonrasında cıvalı termometre üç dakika boyunca çocuğun ağzında tutulmalı, dijital termometre ise sinyal sesi beklenmeli. Ancak şuuru kapalı hastalar ve küçük çocukların termometreyi ısırıp kendisine zarar verme riski mevcuttur. Bu yüzden mümkün olduğunca bu yöntem tercih edilmemelidir.
Koltuk Altından Ateş Ölçümü
Koltuk altı kurulanır ve ardından termometre, bölgeye yerleştirilir. Cıvalı termometrelerin, koltuk altında beş dakika kalması gerekir. Buna karşın dijital termometrelerin ölçümü tamamlaması için 40 saniye yeterli olabilmektedir. Koltuk altından ateş ölçümü, kolay ve güvenli bir yöntemdir.
Kulak Yoluyla Timpanik Zar Yoluyla Ateş Ölçümü
Timpanik zar olarak da adlandırılan kulak zarı, vücudun ısı merkezinin kanlanmasını sağlayan damarlara yakın bir bölgede yer alır. Bu özelliğinden dolayı, ateş ölçümü için en ideal bölgedir. Fakat kulak salgısı, tıkaç meydana getirmiş hastalar ve dış kulak yolu travması bulunan hastalar kulaktan ateş ölçümü için uygun değildir.
Rektal – Popodan Ateş Ölçümü
Rektal bölgeden yapılan ateş ölçümünde cam termometreler kullanılır. Cıvalı cam termometrelerin rektal ölçümü tamamlaması için üç dakika gerekir. Termometrenin ölçüm sırasında kırılma ve yaralanmaya neden olma riski söz konusudur. Bu yüzden yeni doğanlarda ve küçük çocuklarda rektal ateş ölçümü tavsiye edilmez. Bunun yanı sıra bağışıklık sistemine dair sorunları olan kişilerde, rektal bölgeden cerrahi işlem geçirmiş hastalarda ve ishal şikayeti bulunan hastalarda rektal ateş ölçümü uygulanmaz.
Eğer kulak yolu, koltuk altı veya ağız bölgesinden yapılan ölçümlerde çocuğun ateşi 38 derecenin üstünde ve rektal ölçümde 38.5 derecenin üzerinde ise çocuğun yüksek ateşi olduğu anlamına gelir. Bu gibi durumlarda ateşin kontrol altına alınması gerekir.
Yüksek Ateş Nasıl Kontrol Altına Alınır?
Yenidoğan bebeklerde ilk bir ay içerisinde gözlenen yüksek ateş, enfeksiyondan kaynaklanabileceği gibi aynı zamanda yetersiz beslenmeden veya vücudun susuz kalmasından da kaynaklanıyor olabilir. Her ne sebepten kaynaklanıyor olursa olsun yenidoğan bebeklerde gözlenen yüksek ateş, ciddiye alınmalıdır. Bu gibi durumlarda zaman kaybetmeksizin hekime başvurmak gerekir. Üç aylık dönem ve altı diğer bebekler için de aynı hassasiyetin gösterilmesi gerekir. Bu yaş gruplarında yaşamsal tehdit yaratan enfeksiyonlarda zaman kaybedilmemeli ve derhal hastaneye başvurulmalıdır.
Üç aylıktan daha büyük çocuklarda yüksek ateş fiziksel olarak ılık uygulama ile kontrol altına alınabilir. Aynı şekilde çocuk doktorunun, çocuğun kilosu gözetilerek belirleyeceği dozda ilaç uygulamaları ile de yüksek ateş kontrol altına alınabilir.
Ilık Uygulama
Çocuğu zorla duşa sokmak yerine beline kadar ılık su dolu banyo leğenine oturtmayı deneyebilirsiniz. 15 – 20 dakika kadar ılık su içinde kalması çocuğun yüksek ateşinin kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.
Bu esnada sünger veya maşrapa ile çocuğun omuzlarından su akıtabilirsiniz. Çocuğun rahatsız olmaması için başından aşağı su dökmemenizde yarar vardır.
Kıyafetlerine Dikkat Edin
Ateşi yükselen çocuğun kalın giysiler yerine ince, bol ve rahat bir pijama giymesinde yarar vardır.
Bol Sıvı Almasını Sağlayın
Yüksek ateşin olası sebeplerinden biri de vücudun susuz kalmasıdır. Ateşi yükselen çocuk iştah kaybı da yaşar. Yeme konusunda çocuğa ısrar etmek yerine bol miktarda su tükettiğinden emin olmanız gerekir.
Ortam Sıcaklığına ve Havalandırmaya Özen Gösterin
Ortamın sıcaklığını sürekli olarak kontrol altında tutmanız gerekir. Çocuğun bulunduğu odanın 21 veya 22 derece arasında kalması gerekir.
Çocuğun Ateşi Yükseldiğinde Uzak Durulması Gereken Davranışlar
- Yükselen ateş, çocuğun üşümesine ve titremesine neden olur. Ancak buna rağmen çocuğu kalın giydirmeyin ve üzerini örtmekten sakının.
- Çocuğu soğuk su ile banyo yaptırmayın.
- Kolonya da dahil olmak üzere alkolle veya sirkeli su ile kompres uygulamaktan sakının.
- Doktorunuz önermediği sürece bilinçsiz şekilde ağrı kesici kullanmayın.
Bütün bu önlemleri alarak ve doktorunuzla iletişim kurup tavsiyelerini uygulayarak çocuğunuzun ateşini kontrol altına alabilirsiniz. Ancak tüm bu önlemlere rağmen çocuğun ateşi düşürülemezse en kısa zamanda sağlık kuruluşuna başvurmanız gerekir. Çocuk doktoru, çocuğun ateşinin yükselmesine yol açan nedeni tespit eder ve ateşin altında yatan nedeni tedavi etmek için harekete geçer.
