Çocuklarda Obezite
Günümüzde artan sağlıksız beslenme alışkanlıkları ve hareketsiz yaşam tarzı, tıpkı yetişkin bireylerde olduğu gibi çocuklarda da obeziteyi dünya genelinde en yaygın hastalıklardan biri haline getirdi. Küçük çocukluk ve bebeklik evresinden itibaren gözlenebilen obezite, çocukların ilerleyen yaşantılarında çok sayıda hastalık karşı karşıya kalmasına neden oluyor. Bununla birlikte obezite çocuğun kendisini psikolojik açıdan da iyi hissetmemesine ve sosyal problemler yaşamasına neden olabiliyor. Bu nedenle çocukluk obezitesi zaman kaybetmeksizin tedavi altına alınması gereken önemli bir sağlık sorunu. Adana’da hastalarına hizmet veren Çocuk Hastalıkları Uzmanı Doktor Songül Uzgelilr çocuklarda obezite hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.
Çocuklarda Obezite Nedir?
Obezite sorunu çocuğun vücudundaki yağ miktarının sağlığı tehdit edecek derecede artmasının sonucunda ortaya çıkar. Çocukluk döneminde obezite vakalarının görülme sıklığı hem dünya genelinde hem de ülkemizde sürekli olarak artış göstermektedir. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki istatistikler her üç çocuktan birinin obez olduğunu göstermektedir. Ülkemizdeki bazı araştırmalar ortalama her dört çocuktan birinin fazla kilolu olduğunu gösterir.
Çocuklukta Obezite İçin Risk Unsurları Nelerdir?
Çocuklarda görülen obezite vakalarında hem çevresel etkenler hem de genetik faktörler rol oynayabilmektedir. Çocuğun anne veya babasından birinde obezite olması çocukta da şişmanlık durumunun gelişme olasılığını iki üç kata kadar arttırmaktadır. Hatta her iki ebeveynin de obez olması çocuğun obezite yaşama riskini 15 kat arttırmaktadır. Doğum öncesi ve sonrası bazı faktörler obezite gelişmesinde etkili olabilir. Yanlış beslenme alışkanlıkları, psikososyal etkenler, çevresel faktörler, fiziksel aktivite yetersizliği, ailesel nedenler veya kimyasallar çocuklarda obezite oluşmasına yol açabilir.
Çocuklarda Obezite Tanısı Nasıl Konulur? Çocuklarda Obezite Nasıl Hesaplanır?
Çocuklarda obezite tanısı konulurken genellikle vücut ağırlığı ile çocuğun boyuna dair değerler kullanılır. Henüz iki yaşını doldurmamış çocuklarda boya ve ağırlık değerlerine bakılarak tanı konulabilir. Buna karşın daha büyük çocuklarda, vücudun toplam ağırlığının boyun metre cinsinden karesine bölünerek elde edilen beden kitle indeksi hesaplanır. Fakat yetişkinlerden farklı olarak sabit bir değere göre tanı konulmaz. Hesaplama yapılırken yaş ve cinsiyete göre eğriler oluşturulur. Bel çevresi değerleri de hesaplamalara dahil edilir. Çünkü bu değerler çocuğun metabolik risklerini ve organ yağlanmalarını tespit etmemizde fayda sağlar.
Çocuklarda Obezite Tedavisi Nasıldır?
Genetik yatkınlıklar dışında erken yaşlarda obeziteye yol açan veya ek bulguların eşlik ettiği bazı nadir kalıtsal hastalıklar da mevcuttur. Bu gibi genetik rahatsızlıklardan veya hormonal bozukluklardan şüphe edilen çocuklar; çocuk endokrinoloji doktorları tarafından muayene edilmelidir. Basit obezite vakalarında yaşam tarzında yapılacak sağlıklı değişikliklerle sonuç alınabilmektedir. Çocuğun uyku saatlerinde düzenlemeler yapmak, düzenli egzersizler yapmak, ekran süresini kısaltmak ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırmak bu yaşam tarzı değişikliklerine örnektir. Bazı vakalarda ilaç tedavisi seçeneğine başvurulabilir fakat yaşam tarzında sağlıklı yönde değişiklikler yapılmadığı takdirde ilaç uygulamaları yetersiz kalmaktadır. Yetişkinlik döneminde kullanılan bariatrik cerrahi yöntemi çocuklarda kullanılabilecek bir tedavi değildir. Çocuklardaki obezite vakalarında muhakkak çocuk endokrinolojisi uzmanının muayene ve takibine başvurmak gerekir.
Çocukluk ve ergenlik döneminde karşılaşılan şişmanlık durumu genellikle basit şişmanlık olarak tanımlanan türdedir. Basit şişmanlık vakaları çocuğun aldığı ve harcadığı enerji arasındaki dengenin bozulmasından kaynaklanır. Bu çocuklar incelendiğinde şekerli gıdalar, yağlı ve hazır yiyeceklerin sıkça tüketildiği görülmektedir. Kimi zaman da çocuğun önüne konulan porsiyonların büyüklüğü de önemli bir sorundur. Obezite gelişmesinde etkili unsurlardan biri de ailelerin yanlış yaklaşımlarıdır. Birçok aile çocuğu ne kadar yerse o kadar iyi diye düşünür. Çocuğun aldığı kiloların zamanla vücut tarafından atılacağına dair yanlış bir inanış içerisindedir. Unutmamak gerekir ki tedavi edilmediği takdirde çocuklukta obezitesi olan kişiler yetişkinlik döneminde de obez olmaya devam etmektedir.
Çocukluk döneminde yaşanan obezite sorunu; hipertansiyondan diyabete, ortopedik sorunlardan uyku bozukluklarına, kalp damar hastalıklarından özgüven kaybı ve sosyal izolasyona kadar çok sayıda probleme neden olmaktadır. Obezite şikayeti yetişkinlik döneminde yumurtalık, prostat ve meme kanserinin de arasında bulunduğu bazı kanser türleri için zemin hazırlar. Ayrıca yine yetişkinlikte yaşanacak üreme bozuklukları da çocukluk döneminden süre gelen obeziteden kaynaklanabilir. Tüm bunların haricinde obezite problemi, bağışıklık sistemini de olumsuz yönde etkilemektedir.
Aileler çocukları için sağlıklı beslenmenin temellerini erken yaşta atmalıdırlar. Çocuğun yeterli, sağlıklı ve düzenli beslenmesi konusunda ailelere büyük sorumluluk düşer. Çocuğa nasıl beslenmesi gerektiğini söylemek yeterli olmaz. Unutmamak gerekir ki çocuklar her şeyi olduğu gibi beslenmeyi de gözlemleyerek ve taklit ederek öğrenirler. Bunun için de ailelerin çocuğa örnek olması gerekir. Anne babalar çocuklarını paketli yiyecekler yerine sağlıklı atıştırmalıklara alıştırmalılar. Bununla birlikte sağlıksız, katkı maddeli, şekerli yiyecek ve içecekleri asla çocuklara bir çeşit ödül olarak sunmamalılar. Aynı şekilde hiçbir yiyeceği çocuğun zihninde ödül veya ceza olarak kodlamamalılar. Uzmanlara danışarak çocukları için vitamin, mineral, lif, yağ ve protein bakımından dengeli bir beslenme sunulmalıdır. Çocukların ekran süresi olabildiğince kısaltılmalı, oyun oynama ve düzenli egzersiz teşvik edilmeli, yeri geldiğinde mutfakta ve ev işlerinde çocuğa bazı sorumluluklar verilmelidir.
Fazla kilolu çocuklar geç kalınmadan doktora götürülmeli ve bu fazla kiloların altında yatan neden tespit edilmelidir. Bunun için hormon testlerinden ve farklı tetkiklerden faydalanılır. Eğer obezite endokrinolojik bir nedenden kaynaklanıyorsa mutlaka hormon tedavisine başvurulmalı, sağlıksız yaşam tarzı alışkanlıkları değiştirilmelidir. Obezite tanısı konulduktan sonra uzmanlar tarafından belirlenen beslenme programları uygulanmalı, çocuğun durumu yine uzman hekim tarafından takip edilmelidir.
Siz de çocuğunuzda obezite sorunundan şüpheleniyorsanız, erken tanı ve tedavi için Adana’da hastalarına hizmet veren Çocuk Hastalıkları Uzmanı Doktor Songül Uzgelir ile iletişime geçebilirsiniz.
