Çocukluk Çağı Epilepsi
Beyin hücrelerinin anormal elektriksel boşalmaları neticesinde meydana gelen nörolojik bozukluğa epilepsi adı verilir. Çocukluk çağında görülen epilepsiler; bebeklik evresinden ergenlik sürecine kadar her yaşta kendisini farklı klinik özelliklerde gösterebilir. Epilepsi, nöbetler halinde ortaya çıkar ve bu nöbetler sırasında beyinin normal aktivitesi geçici olarak değişir ve elektriksel boşalmalar yaşanır. Çocukluk çağı epilepsisinin tanısı çocuk nörolojisi uzmanı tarafından konulur. Hastalığın tanısı sırasında çocuğun tıbbi öyküsü, biyokimya tetkikleri, nörolojik muayeneler, elektroensefalogram (EEG) gibi tetkiklerle ve nöbetlerin özellikleri değerlendirilerek konulur. Epilepsi tedavisinde ise genel olarak antiepileptik ilaçlardan faydalanılır. Adana’da hastalarına hizmet veren Çocuk Hastalıkları Uzmanı Doktor Songül Uzgelir, çocukluk çağı epilepsisi hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.
Çocuklarda epilepsi rahatsızlığına dair belirtiler gözlemlediğinizde zaman kaybetmeden bir çocuk nörolojisi uzmanına başvurmalı ve gerekli görülen tetkikleri yaptırmalısınız. Erken tanı ve doğru tedavi yöntemlerinin uygulanması ile birlikte epilepsi, kontrol altına alınabilmektedir.
Çocuklarda Epilepsi Nasıl Anlaşılır?
Çocukluk çağında yaşanan epilepsi rahatsızlığının gösterdiği belirtiler her bireyde farklılık gösterir. Örneğin bazı çocuklar nöbet sırasında dalma şeklinde klinik gösterirken bazı çocuklar ellerde ve kollarda kasılmalar ile gözleri bir noktaya dikme şeklinde çok daha ciddi nöbetler geçirebilmektedir.
Göz Hareketleri
Epileptik nöbet esnasında gözlerde anormal hareketler ya da gözleri belli bir noktaya dikme meydana gelebilir.
Yüz Hareketleri
Epileptik nöbet esnasında çocuklarda ağız kenarında çekilmeler, çenede kitlenmeler olabilir. Anormal sesler çıkarabilir.
Vücut Hareketleri
Epileptik nöbetler sırasında çocuklarda anormal vücut hareketleri, titremeler ya da kasılmalar ortaya çıkabilir. Özellikle kolarda ve bacaklarda şiddetli kasılma şeklinde kendini gösterebilir. Tüm vücutta titreme ya da aşırı gevşeme olabilir. Vücudun sadece bir yarısını tutan kol yada bacak kasılmaları ya da amacı olmayan hareketler görülebilir. İdrar ya da gaita kaçırma olabilir.
Farkındalık Kaybı
Nöbet esnasında çocuklar bilinç kaybına uğrayabilir ve çevresinde olup bitenlerden habersiz halde kalabilirler. Nöbet sonrası derin bir uyku haline geçebilirler. Ani düşme ya da baş dönmesi görülebilir.
Zihinsel Durum Değişiklikleri
Nöbet sonrasında çocuklar kısa süreli de olsa zihinsel durumlarında bazı değişiklikler yaşayabilirler. Bu zihinsel durum değişiklikleri yorgunluk, anksiyete veya kafa karışıklığı şeklinde kendisini gösterebilir.
Çocuklarda Epilepsi Neden Olur?
Çocuklarda epilepsi rahatsızlığının ortaya çıkmasında birden fazla etken rol oynayabilir. Epilepsinin altında genellikle beynin elektriksel aktivitesinin normal şekilde çalışmaması yatar. Bu durum nörolojik bir bozukluktur. Fakat bazı vakalarda epilepsi nedeni tespit edilemeyebilir. Çocuklarda epilepsiye yol açan etkenleri sıralamamız gerekirse:
Genetik Etkenler
Çocuğun aile bireylerinin tıbbi öyküsünde epilepsi bulunan çocuklarda genetik yatkınlıktan dolayı epilepsi görülme riski mevcuttur.
Doğum Komplikasyonları
Komplikasyonların yaşandığı, zorlu geçen doğumlar sırasında bebeğin beyni oksijenden mahrum kalabilir. Bu da çocukta epilepsi gelişme riskini gündeme getirir.
Beyin Hasarı ya da Anormallikler
Çocuğun yaşadığı kafa travması, enfeksiyon, tümör, beyin hasarı ya da doğuştan gelen beyin anormallikleri epilepsiye yol açabilmektedir.
Enfeksiyonlar
Bazı enfeksiyonlar yüksek ateşe sebebiyet vererek epilepsi nöbetlerinin tetiklenmesine neden olabilir.
Metabolik Bozukluklar
Çocuğun vücudunun kimyasal dengesini sekteye uğratan metabolik bozukluklar da epilepsi rahatsızlığına neden olan etkenler arasındadır.
Zehirlenmeler
Çocuğun maruz kaldığı bazı ilaçlar veya toksinler de çocukların epilepsi nöbeti geçirmesine sebep olabilir.
Nörolojik Hastalıklar
Otizm ve serebral palsi benzeri farklı nörolojik hastalıkların varlığı çocukta epilepsi gelişme riskini arttırmaktadır.
Febril Nöbetler
Yüksek ateşten kaynaklanan febril nöbetler nadir de olsa bazı durumlarda epilepsiye yol açabilmektedir.
Çocuklarda Epilepsi Tanısı Nasıl Konur?
Epilepsi rahatsızlığına dair tanı konulurken çocuğun ve ailesinin tıbbi öyküsü alınır. Sonrasında çocuk detaylı nörolojik bir muayeneye tabi tutulur. Sonrasında da laboratuvar testlerine başvurulur. Uzman doktor tüm bu verilerle birlikte çocuğun genel sağlık durumunu da değerlendirir. Eğer epilepsiden şüphelenilirse EEG ve kan testleri gibi bazı tetkikler istenir. Nöbet esnasında video kayıt alınması tanı açısından çok fayda sağlar. Kapsamlı bir değerlendirmenin ardından kesin tanı konulur ve çocuk için en uygun tedavi planlaması yapılır.
Çocuklarda Epilepsi Nasıl Tedavi Edilir?
Ailelerin epilepsi nöbetlerini mutlaka önemsemesi gerekir. Çünkü önemsenmeyen küçük nöbetler, zaman içerisinde çok daha ciddi nöbetlere dönüşebilir. Eğer çocuk sık sık tekrarlanan, uzun süreli epilepsi nöbetleri yaşıyorsa bu durum sonraki nöbetleri tetikleyebilmektedir. Aynı zamanda bu nöbetler, beyinde oksijen eksikliğine yol açabilir. Bu durum da çocuğun beyninde kalıcı hasarlar yaratabilir.
Çocukluk çağı epilepsi vakalarının bazılarında zaman içerisinde düzelme görülebilmektedir. Fakat rahatsızlığın tedaviyi gerektirip gerektirmediği hakkında karar ancak doktor tarafından verilebilir. En yaygın tedavi yöntemi antiepileptik ilaç tedavisidir. En az iki yıllık bir ilaç tedavisi bazen beş yıl ya da ömür boyu gerekebilir.
Epilepsi hastalığının tedavisi, hastanın bireysel durumu ve geçirdiği nöbetlerin tipine göre şekillenmektedir. Tedavi sürecini yürüten uzman doktorun yönlendirmeleri büyük önem taşır. Eğer siz de çocuğunuzda epilepsi rahatsızlığından şüphe ediyorsanız, mutlaka uzman bir çocuk nöroloğuna başvurmanız gerekir. Her çocuğun durumu ve ihtiyaç duyduğu tedavi farklıdır. Aynı zamanda aileler epilepsi tedavinsin uzun vadeli ve sabır gerektiren bir süreç olduğunu bilerek hareket etmelidirler.
Çocuklarda Epilepsi Geçer Mi?
Çocukluk çağı epilepsi vakalarının geçip geçmeyeceği ailelerin en çok merak ettiği konulardan biridir. Fakat bu sorunun kesin bir cevabı yoktur. Öncelikle epilepsi türleri farklılık göstermektedir. Bazı epilepsiler ergenlik sürecinde kendiliğinden geçerken bazı epilepsi vakalarının yaşam boyu varlığını sürdürdüğü bilinmektedir. Eğer çocuk iki yıl boyunca herhangi bir nöbet geçirmezse ve diğer tetkiklerin sonuçları da normal çıkarsa epilepsi ilaçlar zaman içerisinde azaltılarak kesilebilir. Antiepileptik ilaçların kesilmesinin ardından çocuk, iki yıl boyunca doktor kontrolü ve takibi altında tutulur.
Bu süreçte aileler çocukla doğru şekilde iletişim kurmalıdır. Çocuğa anlayabileceği şekilde kendisinde bu nöbetlere neden olan bir hastalık olduğunu anlatmak gerekir. Çocuğun bu durumu kabullenmesi tedavi sürecini olumlu etkiler. Çocukluk çağı epilepsisinin yönetimi sırasında aile, doktorun rehberliğinde bilinçli ve destekleyici bir rol üstlenmesi gerekir.
Çocuklarda Epilepsi Nöbeti Sırasında İlk Yardım
Aileler çocukları epilepsi nöbeti geçirirken, güvenli şekilde müdahale edebilmek için bazı konularda bilgi sahibi olmalıdırlar. Ailelerin epilepsi nöbeti sırasında yapması gerekenlerden bazıları şunlardır:
- İlk olarak aile sakin kalmalı ve çocuğu yere yatırmalıdır. Çocuğun kendisine zarar vermemesi için etraftaki sivri cisimleri kaldırmalı ve çocuğun güvende olması sağlanmalıdır.
- Sonrasında çocuğun başını hafif şekilde yana doğru çevirmek gerekir. Bu sayede çocuğun solunum yolu açık kalacaktır. Fakat çocuğun ağzını açmaya çalışmamak gerekir. Su vermekten de kaçınmakta fayda vardır.
- Çocuğun dilini ısırmasını engellemek için ağzını açmaya çabalamayın. Bunun yerine çocuğun kendisine zarar vermeyeceği güvenli bir pozisyonda kalmasına özen gösterin.
- Nöbet geçiren çocuğu dikkatli gözlerle takip edin ve doktorunuza iletmek üzere bilgi toplayın. Hatta bir kişi çocuğun güvende kalmasını sağlarken bir başka kişinin nöbet sırasında çocuğun videosunu çekmesi doktor açısından çok değerli veriler sağlayacaktır.
- Eğer epilepsi nöbeti uzun süreler boyunca devam ediyorsa acil yardım çağırmanız doğru olacaktır.
- Her acil durumda olduğu gibi epilepsi nöbetlerinde de en büyük tehlikelerden biri hatalı yardım girişimleridir. Bilinçsiz şekilde çocuğa yardım etmeye çalışmak onun daha çok zarar görmesine neden olabilir.
