Ek Gıdaya Geçişle İlgili Bilmeniz Gerekenler
Uzmanlar bebeklerin ilk altı ay boyunca yalnızca anne sütü ya da mama ile beslenmesi gerektiğini belirtiyor. Peki ama ek gıdaya geçiş süreci nasıl olmalı? Bebeklere ilk altı aydan sonra hangi ek gıdalar verilmeli? Adana’da hastalarına hizmet veren Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Songül Uzgelir, ek gıdaya geçişle ilgili bilinmesi gerekenleri anlattı.
Bebeklerde Ek Gıda Başlangıcı
Birçok anne bebeğinin yeterince emmiyor oluşundan dolayı endişeye kapılarak bebeğine anne sütü vermeyi kesebiliyor. Oysaki anne sütü, bebeğin zihinsel, fiziksel ve ruhsal gelişimi için gereksinim duyduğu tüm bileşenleri içerisinde barındıran kıymetli bir hazine. Anne sütü yerine ilk altı aydan önce ek gıdaya başlamak henüz olgunlaşmamış sindirim sisteminde sorunlara yol açabilir. Genel olarak ek gıdaya başlamanın güvenli aralığı 17-26. hafta arasındadır. Erken başlamak gibi geç başlamak da sağlıklı bir beslenme düzeni oluşturmayı engelleyebilir.
Bebeklerde Beslenme Dönemleri
Bebeklerde beslenme dönemi üç başlık altında incelenir. Bu dönemler:
- Anne sütü ya da mama ile beslenme
- Ek gıdaların da dahil olduğu beslenme dönemi
- Erişkin tipe yakın beslenme dönemi
Yaşamın ilk altı aylık döneminde bebek yalnızca anne sütü ya da mama ile beslenmelidir. D vitamini haricinde bebeğin geri kalan tüm besin gereksinimleri anne sütü ile karşılanabilmektedir.
Ek Gıdalara Erken Geçmenin Neden Olduğu Problemler Nelerdir?
Bebeğinizin katı gıdalarla beslenmeye hazır olduğunuzu anlayabilmeniz için gözlemlemeniz gereken belirtiler şu şekildedir:
- Bebeğinizin sizin tükettiği gıdalara karşı ilgi göstermeye başlaması
- Bebeğin kendisine verilen gıdaları ağzına alıp, ağzında tutabilmesi
- Kendisine verilen gıdayı püskürtmeden veya dışarı çıkartmadan yutabiliyor olması
- Daha sık aralıklarla beslenmeye başlaması
- Destekli oturabiliyor olması ve başını dik tutması
Ancak olması gerekenden erken dönemde ek gıdalara geçilirse bebeğin emeceği süt miktarı azalır. Bu da protein eksikliğine ve büyüme hızının yavaşlamasına neden olur. Katı gıdalara erken başlayan bebeklerde ise obezite görülme riski artmaktadır. Bunun yanı sıra katı gıdalara erken başlamak bebeğin ilerleyen dönemde bazı böbrek sorunları yaşamasına neden olur.
Ek Gıdaya Geçiş Kuralları
Ek gıdaya ilk başlandığında dikkat edilmesi gereken bazı kurallar vardır. İşte bebeğinizin ek gıdaya başladığı dönemde dikkat etmeniz gereken kurallar:
- Bebeğinizin ek gıdaya geçmesi için aceleci davranmayın aksine olabildiğince sabırlı olun
- Bebeğinizi sofraya oturup her yemekten bir miktar tattırmanız doğru bir yöntem değil. Aksine alerjik reaksiyon veya yiyeceklerin bebeğin mide ve bağırsak sistemine ağır gelmesi gibi risklere neden olur.
- Bebeğinize bir gıdayı ilk kez veriyorsanız, beraberinde başka bir gıda vermeyin. Bu sayede herhangi bir gıdaya karşı alerjisi varsa tespit edebilirsiniz.
- Ek gıdaları bebeğinize sunarken bebeğin ne çok aç ne de tok olmasından ziyade normal aç olduğu anları tercih etmelisiniz. Ancak bebek buna rağmen gıdayı reddederse onu zorlamamalı ve bir süre sonra tekrar denemelisiniz.
- Bebeğinizi beslerken konserve veya dondurulmuş gıdalardan uzak durmanızda fayda vardır. Bunun yerine taze, mevsimine uygun ve temiz yiyecekler tercih edin.
- Hijyen kurallarına azami özen gösterin.
Bebekler İçin Ek Gıda Önerileri
Annelerin bu süreçte karar vermekte en çok zorlandığı konulardan biri de hangi ek gıdayla başlayacağı…
- Başlangıç aşamasında alerji riski olan gıdalardan uzak durmak gerekir. Bu yüzden sebze, yoğurt ya da meyve gibi gıdalarla başlanabilir.
- Kolay sindirilebilen havuç, tatlı patates, avokado, bal kabağı, kabak veya patates gibi mevsiminde olan sebzeler ile muz, elma, armut ve şeftali püreleri başlangıç aşamasında tercih edilebilir. Ev yapımı yoğurt alerjisi olmayan bebeklerde ilk tercih olabilir. En son meyve tercih edilebilir.
- Yüksek kalorili meyve suları bebeğin iştahını azaltabilmektedir. Bu şekilde beslemenin bebek beslenmesinde yeri yoktur.
- Meyve püresi verirken meyveleri cam rendeden geçirmenizde fayda vardır.
Sebze Çorbası Yerine Sebze Püresi
Sebze çorbası yerine sebze püresi tercih etmek aşırı kaloriyi dengelemek açısından faydalı olabilir. Başlangıçta blender kullanıp zamanla ezilen ve iri parçaları olan yiyeceklerle bebek beslenmelidir. Dokuzuncu ay itibari ile bebek elle beslenmeye başlamalıdır. Bebeğinize hazırladığınız sebze pürelerine ekleyeceğiniz yağın, artık anne sütünden temin edemediği enerji ihtiyacını karşılayabilmesi gerekir. Bebeğin büyümesini destekleyecek yağ asitleri, bitkisel yağlardan elde edilmelidir. Sütlü ve unu mamalara bitkisel yağlar ekleyerek bebeğinize ihtiyaç duyduğu enerjiyi sağlayabilirsiniz.
Yedinci Ayda Bebekler Ek Gıdada Proteinle Tanışır
Yedinci ayda hormon içeriği bulunmayan kuzu eti ile bebeğinizi tanıştırabilirsiniz. Et protein başta olmak üzere bebeğin ihtiyaç duyduğu çinko ve demir gibi mineralleri de sağlar. Sebze çorbalarına kıyma olarak et ekleyebilir ve çiğnemeyi öğrendikten sonra bebeğinize köfte yedirebilirsiniz.
Bebekler için referans protein kaynağı yumurta sarısıdır. Pişmiş ve katı halde yumurta sarısı azar azar bebeklere altıncı ay itibariyle, beyazını yedinci ay itibariyle verilebilir. Protein ihtiyacı için bebeğinize her gün bir yumurta verebilirsiniz
Balık ve tavuk eti ise sekizinci ay itibari ile bebeğin beslenme rutinine eklenebilir. Baklagillerin bir kısmına yedinci ayda nohut ile fasülyeye sekizinci ayda geçilebilir.
10 ve 12. Aylarda bebeğinize sofradaki yemeklerden tuzsuz ve uygun olanlarını tattırabilirsiniz. Yine de on ikinci aya dek bebeğinize verdiğiniz yiyeceklerin baharatsız ve tuzsuz olmasına özen gösterin. Bebeğiniz sizinle birlikte sofraya oturmalı ve kendi kendini beslemelidir.
Dokuzuncu Aydan İtibaren Bebek Kendisi Yemeye Başlamalı
Bebeklerin yeni gıdalar denemeyi reddetmesine neofobi adı verilir. Bebekler ek gıdalara alıştıktan sonra onlara ısrarcı olmadan, aç oldukları zamanlarda aralıklı olarak besinler denetilmeli. Bebeklere beslenme konusunda bazı özgürlükler tanınmalı ve kendi kendilerini beslemelerine izin verilmelidir. Bu durum bebeğin öz güvenini pekiştirir.
Ek Gıdaya Geçişte Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Ek gıdaya geçerken en önemli nokta zamanlamadır. Bir yaşından küçük çocuklara tuz, şeker, patlıcan, inek sütü, bal gibi gıdalar verilmemelidir.
- İshal ve benzeri enfeksiyonlara karşı hijyen kurallarına özen gösterilmelidir.
- Bebeğe verilen ek gıdaların, bebeğin ihtiyaç duyduğu besin değerlerini karşılaması gerekir.
- Besin alerjisi riskine karşı tetikte olunmalı ve cilt lezyonları, hazımsızlık, kusma gibi bulguların görülmesi halinde doktora başvurulmalıdır.
